Sojoez ruimtevaartuig, op maat gemaakt
Het Sojoez ruimtevaartuig waarmee André Kuipers in april naar het internationale ruimtestation vliegt, heeft een lange staat van dienst. Met bijna 37 jaar van bemande vluchten is het de langst dienende bemande ruimtevaartuig.
De Sojoez vertoont nog enkele gelijkenissen met de Vostok capsule, die in 1961 Joeri Gagarin als eerste mens naar de ruimte bracht, en zijn opvolger de Voshkod. Dit ontwerp werd halverwege de jaren zestig aangepast en verbeterd voordat op 23 april 1967 de eerste bemande Sojoez kon worden gelanceerd. Sindsdien heeft het ruimtevaartuig nog vele verbeteringen ondergaan. Zo werd in 1980 de Sojoez-T serie geïntroduceerd, zeven jaar later gevolgd door de Sojoez-TM. De meest recente versie is de Sojoez-TMA. ESA-astronaut Frank De Winne vloog in oktober 2002 aan boord van het eerste exemplaar naar het internationale ruimtestation.
Wissel
De meest recente Sojoez lancering vond plaats in oktober 2003. ESA-astronaut Pedro Duque stuurde de TMA-3 naar het internationale ruimtestation. Aan André Kuipers de taak om in april dit ruimtevaartuig veilig terug naar aarde te brengen en een nieuwe, de TMA-4 af te leveren.
De Sojoez TMA bestaat uit drie delen: de verblijfsmodule, de commandomodule en de besturingsmodule.
De verblijfsmodule
De verblijfsmodule is bedoeld als leefruimte voor de astronauten. Ze kunnen er gedurende hun reis van twee dagen naar het ruimtestation slapen, wassen en werken aan wetenschappelijke experimenten. De verblijftsmodule zit bovenop de commandomodule en de grootste van de drie met een volume van 6,5 m³.
Commandomodule
De commandomodule beslaat het middenstuk van de Sojoez en biedt plaats aan drie astronauten. Alleen dit deel keert terug naar de aarde. Aan boord zorgen klimaatbeheersingsystemen voor voldoende zuurstof en luchtvochtigheid. De op maat gemaakte zitplaatsen, een parachutesysteem en de zachte-landing-motoren staan garant voor een veilige landing.
Het besturingsdeel
Onder de commandomodule is het besturingsdeel van het ruimtevaartuig bevestigd. Dit deel is niet toegankelijk voor de bemanning en bevat de zuurstof- en brandstoftanks, stuurraketten, communicatie-elektronica en navigatieapparatuur. De zonnepanelen aan de buitenkant van deze module zorgen dat alle delen van het Sojoez ruimtevaartuig voldoende elektriciteit ontvangen.
Reddingssysteem
Sojoez raketten zijn voorzien van een reddingssysteem dat de bemanning in veiligheid stelt als zich in de uren voor, of de eerste minuten na de lancering een ongeluk voordoet. De commandomodule wordt in geval van nood losgekoppeld van de raket en de andere Sojoez onderdelen en binnen enkele seconden een kilometer de lucht in geschoten. Vervolgens zorgen de capsuleparachutes voor een veilige landing.
Eénmaal is het reddingssysteem gebruikt. In 1983 ontstond brand bij het aftellen naar de lancering. De raket explodeerde, maar niet voordat de commandomodule was afgevuurd. De twee astronauten aan boord werden gered.
