Spacelab i 30 lat astronautów ESA
W tym tygodniu mija 30 lat od startu laboratorium Spacelab na pokładzie wahadłowca kosmicznego. W misji brał udział pierwszy astronauta ESA Ulf Merbold.
28 listopada 1983 roku o godzinie 11:00 czasu miejscowego z Kennedy Space Center na Florydzie wystartowała dziewiąta misja wahadłowca kosmicznego.
Sześciu astronautów misji Spacelab-1 pracowało na dwie zmiany po 12 godzin, co umożliwiało prowadzenie badań przez całą dobę.Przeprowadzili ponad 70 eksperymentów z zakresu heliofizyki, fizyki plazmy, astronomii, obserwacji Ziemi, materiałoznawstwa, technologii oraz nauk przyrodniczych.
Wahadłowiec Columbia wylądował 8 grudnia 1983 roku po 10 dniach lotu oraz 166 okrążeniach Ziemi.
Laboratorium kosmiczne
Spacelab było wspólnym projektem ESA i NASA. Europa odpowiadała za finansowanie, zaprojektowanie i zbudowanie laboratorium Spacelab. Zgodziła się również na bezpłatne przekazanie modelu inżynieryjnego, jak i lotnego, oraz infrastruktury naziemnej w zamian za wspólnie przeprowadzenie pierwszej misji.
W ramach przygotowań do programu Spacelab, kraje członkowskie ESA zaproponowały 53 kandydatów na astronautów, z czego wybrani zostali: Ulf Merbold z Niemiec, Wubbo Ockels z Holandii, Claude Nicollier ze Szwajcarii oraz Franco Malerba z Włoch.
Kiedy Merbold został wyznaczony do pierwszej misji Spacelab, Ockels został jego dublerem. Holender poleciał w ramach misji Spacelab-D1 w 1985 roku.
Pomiędzy 1983 i 1998 rokiem moduły Spacelab wyniesione zostały 22 razy na pokładzie wahadłowca kosmicznego i spędziły łącznie 244 dni w przestrzeni kosmicznej. Eksperymenty w mikrograwitacji dotyczyły badań w wielu dziedzinach nauki. W ich wyniku odkryto nowoczesne stopy metali, które mają zastosowanie m.in. w masowo produkowanych smartfonach. Część badań rokuje w leczeniu przewlekłych chorób mięśni.
Ewolucja laboratorium Spacelab
Wiele z elementów Spacelab znalazło dalsze zastosowanie w aparaturze kosmicznej. Moduł ciśnieniowy został ponownie użyty w modułach Harmony i Tranquility, wchodzących skład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Zewnętrzna struktura laboratoriów Spacelab została zaś wykorzystana w pojazdach logistycznych, należących do ESA Automated Transfer Vehicle oraz komercyjnych Cygnus.
Na ISS europejskie laboratorium Columbus również korzysta z dziedzictwa projektu Spacelab. Sprawdzone i standaryzowane stanowiska robocze z wnętrz Spacelab zostały przystosowane do wszystkich laboratoriów Stacji Kosmicznej.
Tak samo jak w Spacelabie pracowały kiedyś międzynarodowe zespoły astronautów, dzisiaj funkcjonują europejskie eksperymenty i laboratoria. Są używane do badań przez stałe załogi Stacji – w której skład wchodzą europejscy astronauci.
