Hoe is het weer… op Mars?

Echt aangenaam kan je het weer op Mars niet noemen. Momenteel is het ook heel moeilijk te voorspellen. De gemiddelde oppervlaktetemperatuur bedraagt er een frisse -63°C en de planeet heeft een ijle ongastvrije atmosfeer die vooral uit koolstofdioxide bestaat. Alsof dat nog niet genoeg is werd de hele planeet vorig jaar maandenlang getroffen door een lentestorm. Over het dorre oppervlak razen ook regelmatig 'stofduivels', ronddraaiende zuilen van stof die kilometers hoog kunnen zijn. Deze strenge weersomstandigheden kunnen manoeuvres in de weg staan van ruimtetuigen die in een baan om de planeet komen. Een ruimtetuig dat op Mars landt zou dan zijn wetenschappelijk onderzoek moeten stoppen tot het weer beter wordt.

Zoals alle reizigers willen ook de ESA-onderzoekers er zeker van zijn dat het weer goed is wanneer er in de toekomst missies bij Mars aankomen. Ze hebben nu een model voor de circulatie in de Marsatmosfeer opgesteld volgens dezelfde principes als de modellen die zijn ontwikkeld voor de grillige weerpatronen op de aarde.

Op de aarde is water de drijvende kracht achter ons weer. Op Mars vinden we slechts een kleine hoeveelheid waterdamp in de zomer, afkomstig van de noordpool en daar neemt stof de rol van water over. Door zonlicht te absorberen warmt het de Marsatmosfeer op. Omdat de Marsatmosfeer zo dun is en er geen oceanen zijn die de hitte van de zon kunnen opslaan stijgen en dalen de temperaturen er veel sneller en dramatischer als gevolg van veranderingen op het oppervlak en de opwarming van de atmosfeer door de zon.

Zoals bij het weer op de aarde wordt warme opstijgende lucht aan de evenaar vervangen door koelere lucht. Dat veroorzaakt 'passaatwinden' die het Marsstof oprakelen. Zo ontstaan kleine stormen die samen kunnen uitgroeien tot de hele planeet omvattende stormen.

De klimaatmodellen die door ESA-onderzoekers zijn samengesteld tonen de patronen van de stormen gedurende een heel Marsjaar. Maar het blijft onduidelijk waarom de planeet in sommige jaren meer van stof heeft te lijden dan in andere. In december 2003 komt de ESA-sonde Mars Express bij de Rode Planeet aan. Hij zal gegevens doorsturen die dit mysterie kunnen helpen oplossen en onze weerkaarten van Mars verbeteren. Mars Express arriveert bij Mars op het einde van de Martiaanse winter in het noordelijk halfrond. Daardoor is het onwaarschijnlijk dat er dan een stofstorm zal zijn.

Een camera met uitermate hoge resolutie zal de Marsatmosfeer scherper en gedetailleerder dan ooit fotograferen. Hij zal de planeet in kleur, 3D en met hoge resolutie in beeld brengen. Twee andere instrumenten zullen uiterst belangrijke metingen doen van het stof, de gassen in de atmosfeer en de samenstelling van het Marsoppervlak. Mars Express moet vier jaar operationeel zijn. In die tijd zal hij nauwgezet waarnemingen verrichten van wolken, mist, stofduivels en stormen. Hij zal aanwijzingen zoeken die de klimaatsveranderingen op Mars, nu en vroeger, kunnen verklaren. De gegevens van Mars Express zullen de nieuwe globale Martiaans klimaatsmodellen helpen controleren en verfijnen. Zo kunnen toekomstige misies er arriveren tijdens het 'hoogseizoen'.