Η δόξα της Αφροδίτης
Ένα φαινόμενο παρόμοιο με το ουράνιο τόξο, γνωστό ως «δόξα» ('glory') παρατηρήθηκε από τον τροχιακό παρατηρητή της ESA Venus Express στην ατμόσφαιρα το κοντινότερου μας γείτονα – είναι η πρώτη φορά που το φαινόμενο αυτό απεικονίζεται πλήρως σε έναν άλλο πλανήτη.
Τα ουράνια τόξα και οι δόξες συμβαίνουν όταν το ηλιακό φως διαχέεται μέσα από τα σταγονίδια των σύννεφων – τα σωματίδια του νερού στην περίπτωση της Γης. Ενώ τα ουράνια τόξα παρουσιάζονται σαν αψίδες που καταλαμβάνουν μεγάλες λωρίδες στον ουρανό, οι δόξες είναι συνήθως πολύ μικρότερες και αποτελούν μια σειρά από χρωματιστούς ομόκεντρους δακτυλίους με κέντρο έναν λαμπερό πυρήνα.
Οι δόξες παρατηρούνται μόνο όταν ο παρατηρητής βρίσκεται ακριβώς μεταξύ του Ήλιου και των σωματιδίων των σύννεφων από τα οποία ανακλάται το ηλιακό φως. Στη Γη παρατηρούνται συχνά από τα αεροπλάνα να περιβάλλουν την σκιά του αεροσκάφους στα σύννεφα που βρίσκονται κάτω από αυτό, ή γύρω από την σκιά των ορειβατών πάνω στις ομιχλώδεις κορυφές των βουνών.
Μια δόξα χρειάζεται δύο χαρακτηριστικά: τα σωματίδια των σύννεφων να είναι σφαιρικά, και συνεπώς πιθανότατα υγρά σταγονίδια, και να είναι όλα παρόμοιου μεγέθους.
Η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης θεωρείται πως περιέχει σταγονίδια πλούσια σε θειικό οξύ. Απεικονίζοντας τα σύννεφα με τον Ήλιο να βρίσκεται ακριβώς πίσω από το αεροσκάφος Venus Express, οι επιστήμονες ήλπιζαν να εντοπίσουν μια δόξα με στόχο να καθορίσουν σημαντικά χαρακτηριστικά των σταγονιδίων των σύννεφων.
Και το πέτυχαν. Η δόξα που φαίνεται στις εικόνες του άρθρου, παρατηρήθηκε στις κορυφές των σύννεφων της Αφροδίτης, 70 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια του πλανήτη, στις 24 Ιουλίου 2011. Έχει εύρος 1200 χιλιόμετρα όπως φαίνεται από το αεροσκάφος που βρισκόταν 6000 χιλιόμετρα μακριά.
Από τις παρατηρήσεις αυτές, τα σωματίδια των σύννεφων εκτιμήθηκαν πως έχουν μέγεθος 1.2 μικρόμετρα, περίπου το ένα πέμπτο του πλάτους μιας ανθρώπινης τρίχας.
Το γεγονός πως η δόξα έχει εύρος 1200 χιλιόμετρα σημαίνει πως τα σωματίδια στις κορυφές των σύννεφων είναι ομοιόμορφα σε αυτή την κλίμακα τουλάχιστον.
Οι διακυμάνσεις της φωτεινότητας των δακτυλίων της παρατηρούμενης δόξας είναι διαφορετικές από εκείνες που αναμενόταν από σύννεφα που συνίστανται μόνο από θειικό οξύ αναμεμιγμένο με νερό, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχει στο παιχνίδι και κάποια άλλη χημεία.
Μια ιδέα είναι πως η αιτία είναι ο «απορροφητής-UV», ένα άγνωστο συστατικό της ατμόσφαιρας που είναι υπεύθυνο για τα μυστηριώδη μαύρα σημάδια που παρατηρούνται στις κορυφές των σύννεφων της Αφροδίτης σε υπεριώδη μήκη κύματος. Περισσότερη έρευνα είναι απαραίτητη για να εξαχθεί ένα οριστικό συμπέρασμα.
Περισσότερες πληροφορίες
“Glory on Venus Cloud Tops and the Unknown UV Absorber,” by W.J. Markiewicz et al, έγινε δεκτό προς δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Icarus. http://dx.doi.org/10.1016/j.icarus.2014.01.030
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε:
Markus Bauer
ESA Science and Robotic Exploration Communication Officer
Tel: +31 71 565 6799
Mob: +31 61 594 3 954
Email: markus.bauer@esa.int
Wojciech Markiewicz
Max Planck Institute for Solar System Research, Germany
markiewicz@mps.mpg.de
Håkan Svedhem
ESA Venus Express project scientist
Email: hakan.svedhem@esa.int
