Ολοκλήρωσε την αποστολή του ο ανιχνευτής HFI στο διαστημόπλοιο Planck
To High Frequency Instrument (HFI), με το οποίο είναι εξοπλισμένη η αποστολή της ESA Planck, ολοκλήρωσε την αναζήτηση υπολειμμάτων της Μεγάλης Έκρηξης. Έχοντας εξαντλήσει τα τελευταία αποθέματα ψυκτικού υγρού το περασμένο Σάββατο, ο αισθητήρας έχασε την ικανότητά του να ανιχνεύει την ασθενή ακτινοβολία υποβάθρου.
«Η αποστολή Planck ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη, καθώς τόσο το διαστημόπλοιο, όσο και τα επιστημονικά όργανα με τα οποία είναι εξοπλισμένο λειτουργούν καλύτερα από ότι ήταν αναμενόμενο, προσφέροντας ένα θησαυρό παρατηρήσεων,» σημείωσε ο Jan Tauber, ένας από τους επιστήμονες της ESA που εργάζονται στην αποστολή Planck.
Περίπου μισό εκατομμύριο χρόνια μετά την Μεγάλη Έκρηξη, η οποία πριν από 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια δημιούργησε το Σύμπαν, η θερμοκρασία της αρχικής πύρινης μπάλας που δημιουργήθηκε από τη μετατροπή μίας τεράστιας συγκέντρωσης ενέργειας σε ύλη μειώθηκε στους 4.000ºC, ενώ ο ουρανός γέμισε από ορατή ακτινοβολία.
Καθώς το Σύμπαν διαστέλλεται, το φως αυτό άρχισε να εξασθενεί και το μήκος κύματος του να μειώνεται μέχρι την περιοχή των μικροκυμάτων.
Μελετώντας τις διακυμάνσεις της ακτινοβολίας αυτής, οι επιστήμονες ελπίζουν να μπορέσουν να κατανοήσουν τη Μεγάλη 'Εκρηξη και τα πρώτα στάδια της δημιουργίας του Σύμπαντος, πριν ακόμα σχηματιστούν οι πρώτοι γαλαξίες και άστρα.
Το διαστημόπλοιο Planck έχει αποστολή να συγκεντρώσει μετρήσεις από όλο τον ουρανό με δύο διαφορετικά όργανα, το HFI και το Low Frequency Instrument (LFI). Ο συνδυασμός τους προσφέρει απαράμιλλη κάλυψη και τη δυνατότητα να αποτυπωθούν απειροελάχιστες διακυμάνσεις.
Όταν εκτοξεύτηκε το Μάιο του 2009, οι προσδοκίες που συνόδευαν το διαστημόπλοιο Planck περιοριζόταν στο να διατρέψει τον ουράνιο θόλο δύο φορές. Ωστόσο, μετά από 30 μήνες αδιάκοπης λειτουργίας, μετρήσεις από κάθε γωνιά του ουρανού λήφθηκαν συνολικά πέντε φορές.
«Αυτή η εξέλιξη μας προσέφερε πολύ καλύτερες παρατήρησεις από αυτές που αρχικά αναμέναμε,» τόνισε ο Jean-Loup Puget από το Université Paris Sud, στο Orsay της Γαλλίας, επιστημονικός υπεύθυνος του HFI.
Το LFI, το οποίο λειτουργεί σε ελαφρά υψηλότερες θερμοκρασίες από το HFI, θα συνεχίσει και στη διάρκεια του 2012 να συγκεντρώνει μετρήσεις για τη βαθμονόμηση των δεδομένων που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας των τελικών αποτελεσμάτων.
Το διαστημόπλοιο Planck συλλέγει και αναλύει την ακτινοβολία μικροκυμάτων που έχει πηγή στη Μεγάλη Έκρηξη, αλλά και την ακτινοβολία που εκπέμπει ψυχρή σκόνη από κάθε γωνιά του Σύμπαντος.
Τα πρώτα ευρήματα της αποστολής ανακοινώθηκαν την περασμένη χρονιά. Ανάμεσά τους και ένας κατάλογος από σμήνη γαλαξιών που έχουν εντοπιστεί στο μακρινό Σύμπαν, πολλά από τα οποία είδε το διαστημόπλοιο Planck για πρώτη φορά, όπως «υπερσμήνη» γιγαντιαίων διαστάσεων που σχηματίστηκαν από γαλαξίες σε ομάδες.
Οι λεπτομερείς μετρήσεις μίας υπερυθρής ακτινοβολίας υποβάθρου, απομεινάρι της δημιουργίας των πρώτων αστέρων του νεαρού Σύμπαντος, ξεχωρίζει ανάμεσα στα πρώτα ευρήματα της αποστολής Planck. Προσφέρουν στοιχεία για τη ταχύτατη γέννηση αστέρων στους πρώτους γαλαξίες με ρυθμούς εκατοντάδες φορές μεγαλύτερους από ότι στον Γαλαξία μας σήμερα.
Περισσότερα νέα ευρήματα της αποστολής Planck θα ανακοινωθούν τον επόμενο μήνα, και την επόμενη χρονιά τα πρώτα στοιχεία για τη Μεγάλη Έκρηξη και το νεαρό Σύμπαν.
Η αφαίρεση της ανεπιθύμητης ακτινοβολίας που προέρχεται από πλήθος διαφορετικών πηγών από τα δεδομένα που συγκεντρώνει το διαστημόπλοιο είναι μία χρονοβόρα διαδικασία, αλλά και απαραίτητη για την απομόνωση των ασθενών σημάτων που αναζητούν οι επιστήμονες στην απομείνουσα ακτινοβολία.
Οι επιστήμονες περιμένουν με ανυπομονησία τα αποτελέσματα καθώς, παρά την επιτυχία παλαιότερων διαστημικών αποστολών να χαρτογραφήσουν την κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου, παραμένουν αντικρουόμενες θεωρίες για τη δημιουργία του Σύμπαντος με τη Μεγάλη Έκρηξη.
«Με τα δεδομένα της αποστολής Planck θα δοκιμαστεί η ακρίβεια πλήθους θεωρητικών μοντέλων, χωρίς να γνωρίζουμε ποια θα επικρατήσουν,» σημείωσε ο καθηγητής Puget.
Τα δεδομένα για τη Μεγάλη Έκρηξη θα δημοσιευτούν σε δύο στάδια· το 2013 τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν τους πρώτους 15.5 μήνες και ένα χρόνο αργότερα το σύνολο των δεδομένων της αποστολής.
«Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι με την απόδοση της αποστολής Planck, η οποία ξεπέρασε όλες τις προσδοκίες μας,» τόνισε ο καθηγητής Alvaro Giménez, o υπεύθυνος της ESA σε θέματα Επιστήμης και Ρομποτικής Εξερεύνησης.
«Είναι η ανταμοιβή για τη δουλειά πλήθους επιστημόνων και μηχανικών από την Ευρώπη και όλο τον κόσμο που συμμετείχαν στην υλοποίηση της αποστολής.»
«Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η αποστολή Planck δεν έχει ολοκληρωθεί· απαιτείται πολύ ακόμα δουλειά για την ανάλυση των δεδομένων που έχει συγκεντρώσει και την εξαγωγή των συναρπαστικών επιστημονικών αποτελεσμάτων που όλοι περιμένουν με αγωνία.»
