Herschel en Planck zijn onderweg: 'We hebben lift-off'

De spanning is af te lezen van de gezichten. Vooral bij de medewerkers van het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut SRON. De één heeft vanochtend nog over Herschel verteld in de klas van zijn zoontje. De ander deed interviews voor de televisie. Iedereen is er vol van. Dit is de missie waar SRON medewerkers soms wel vijftien jaar aan hebben gewerkt. Als het nu maar goed gaat...

Peter Paul Kooijman werkte negen jaar aan HIFI, één van de drie instrumenten aan boord van de Herschel ruimtetelescoop. Hij was verantwoordelijk voor de assemblage: 'Wij hebben alles gedaan wat we konden. Er is geen enkel risico genomen tijdens de bouw en ook niet tijdens de lanceercampagne. Daarom heb ik er alle vertrouwen in dat de techniek werkt en de missie een succes wordt.'

Ruimtevaartgeschiedenis

Space Expo stroomt vol. Vanuit het hele land komen mensen de lancering hier bekijken. Familie van projectmedewerkers, vertegenwoordigers van de industrie, journalisten en scholieren uit Schagen. Zij zouden vandaag op school uitleg krijgen over de Herschel missie van wetenschappers van de Rijksuniversiteit in Groningen (RUG). Maar in plaats daarvan, werden de scholieren naar Space Expo gehaald. Hier wordt vandaag tenslotte ruimtevaartgeschiedenis geschreven.

Guido van der Wolk, promovendus aan de RUG, geeft de scholieren in de tuin van Space Expo uitleg over infraroodstraling. Dat gebeurt in de Discovery bus, die helemaal in het teken staat van het project 'Ontdek het onzichtbare heelal'. Scholieren kunnen bijvoorbeeld met infrarood webcamera's door een colaflesje heen kijken. ‘Net zoals Herschel door stofwolken in het heelal kijkt naar wat er zich in die wolken afspeelt', aldus de promovendus.

Nooit eerder gezien

Binnen is de spanning inmiddels om te snijden. Het moment van de waarheid nadert. René Laureijs van ESA stelt hardop nog eens de vragen waar Herschel en Planck de komende jaren antwoord op moeten vinden. Hoe werkt ons zonnestelsel? Hoe ontstond het heelal en hoe ontwikkelt het zich verder? En wat zijn de voorwaarden voor de vorming van planeten en leven?

Peter Barthel, missiewetenschapper van Herschel, verwacht veel van de missies: 'Met deze telescopen gaan we heel veel ontdekken. Want ze kunnen dingen zien die we nog nooit eerder hebben gezien'. De minuten tikken langzaam weg als de Europese lanceerbasis in Kourou, Frans Guyana in beeld komt.

Cameraploegen duiken bovenop Pieter Dieleman van SRON. Hij was testleider van het HIFI instrument en dus tot de laatste weken voor de lancering betrokken bij de missie. Ook hij begint nu wel zenuwachtig te worden. Net als de mensen in het vluchtleidingscentrum in Kourou, waar de Ariane-5 raket de laatste minuten van de countdown in gaat.

Trois... deux... un

Het wordt stil in de Arianezaal bij Space Expo. Nog één minuut tot de lancering. De lucht is strak blauw op de lanceerbasis, alle lichten staan op groen. Niets lijkt een succesvolle lancering in de weg te staan. Nog een halve minuut. De vluchtleiders kijken gespannen naar hun monitor. Vijf seconden. De armen van de lanceerinstallatie trekken zich terug. Trois, deux, un... Top! Zeven seconden duurt het voordat de motoren de Ariane-5 van het lanceerplatform tillen. Herschel en Planck zijn onderweg.

'We hebben lift-off', zegt Dieleman met een voorzichtige glimlach op zijn gezicht. Tijd om uitbundig te worden is het nog niet. De champagne gaat pas rond als de vluchtleiders zeker weten dat de ruimtetelescopen in orde zijn. Twintig minuten in de vlucht komt dat verlossende woord. Herschel en Planck zijn beide gesepareerd van de bovenste rakettrap en op weg naar hun missiestandplaats, anderhalf miljoen kilometer van de aarde.

ESA directeur-generaal Jean-Jacques Dordain feliciteert alle mensen die hebben meegewerkt aan de missies: 'Twintig jaar geleden waren Herschel en Planck de droom van wetenschappers. De Europese industrie heeft die droom werkelijkheid gemaakt. Wij geven de telescopen nu aan de wetenschappers, zodat zij de komende drie jaar de grenzen kunnen verleggen van onze kennis over het heelal.'