ESWW jaarlijkse hoogmis voor het ruimteweer in Brussel
Van 5 tot 9 november verwelkomt het Paleis van Academieën in Brussel de specialisten van het ruimteweer. Ze maken er een stand van zaken op van de technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen op het vlak van de relatie zon-aarde.
Die relatie met onze ster laat zijn invloed gelden zowel in de ruimte als op de aarde. Sinds 2004 is daarom de European Space Weather Week (ESWW) een heuse Belgische traditie geworden.
De ESWW wordt georganiseerd door het Solar-Terrestrial Centre of Excellence (STCE) op het Plateau van Ukkel, met steun van European Cooperation in Science & Technology (COST), ESA en het Federaal Wetenschapsbeleid (Belspo), dat de Belgische ruimtevaartinspanningen beheert.
Het ruimteweer onder de loep in het hart van Europa
De ESWW is dit jaar aan zijn negende editie toe. De conferentie brengt onderzoekers, gebruikers en andere geïnteresseerden in het ruimteweer in contact met alle mogelijke aspecten ervan: van puur onderzoek tot praktische toepassingen, van wetenschapper tot gebruiker.
Onder het toeziend oog van de politiek, ESA, NASA en de publieke opinie wisselen zowat 300 deelnemers van over de hele wereld hun expertise en ideeën uit.
België en Europa hechten zeer veel belang aan het ruimteweer, omdat onze snel evoluerende hoogtechnologische maatschappij steeds kwetsbaarder wordt voor de effecten ervan. België is dan ook één van de belangrijkste deelnemers aan het ruimteweerprogramma van ESA.
De conferentie stelt het luik ruimteweer van het programma Space Situational Awareness (SSA) centraal. ESA lanceerde het initiatief hiervoor tijdens de vorige ministerconferentie in Den Haag in november 2008. ESA wil aan SSA een sterke internationale impuls geven door er een permanente operationele dienstverlening van te maken met inzet van alle mogelijke middelen op de aarde en in de ruimte.
De bedoeling is de verschijnselen in de ruimte in de gaten te houden die een risico vormen voor de goede werking van satellieten en infrastructuur op onze planeet. Het ruimteweer is er daar één van.
België wil overigens tijdens de komende ministerconferentie van 19 tot 21 november in Naples-Caserta bevestigen dat het een hoofdrol wil spelen bij het permanent opvolgen van de relatie zon-aarde. Daarbij hoort ook een gegevensbank in het ESA-centrum in Redu in de provincie Luxemburg.
Het Solar-Terrestrial Centre of Excellence (STCE)
Ronald Van der Linden is directeur van de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) en is coördinator van het Solar-Terrestrial Centre of Excellence (STCE).
Hij omschrijft het belang van een evenement als de ESWW als volgt: 'De ESWW staat garant voor een perfecte en inspirerende cocktail van wetenschap, producten, informatie, informele en formele contacten. Ik ben dan ook fier op het feit dat het STCE een sleutelrol vervult in de organisatie en het succes van deze conferentie. Het heeft België verankerd op de ruimteweerkaart.'
De ESWW zal een brede waaier aan onderwerpen aansnijden met onder meer aandacht voor missies en perspectieven, de invloed van de zon op het klimaat, voorspellingen van het ruimteweer, operaties in een baan om de aarde en het ruimteweer in het zonnestelsel. De openingspresentatie door astrofysicus Jocelyn Bell Burnell gebeurt op 5 november in het Egmontpaleis, waar overigens ook werd besloten tot de oprichting van ESA in juli 1973. Jocelyn Bell Burnell was in 1967 medeontdekker van de eerste radiopulsars.
Zoals reeds vermeld is ons land bijzonder geïnteresseerd in het luik ruimteweer van het SSA. Het Federaal Wetenschapsbeleid neemt er voor 4,5 miljoen euro aan deel, een deelname van maar liefst 41%. Het STCE is de belangrijkste begunstiger van deze financiële steun.
Het interdisciplinaire netwerk STCE toont op efficiënte wijze een samengaan van de competentie van drie Belgische wetenschappelijke onderzoeksinstellingen met faam.
De Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) is in het kader van de Pool Ruimte een motor bij de wereldwijde activiteiten in het kader van het SSA en onderzoekt de zonneactiviteit onder meer met de microsatelliet Proba 2 en in het station van Humain in de provincie Luxemburg. Het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) meet de energie en de invloed van de zon op het weer en op de ionosfeer. Het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) is met het Belgian User Support & Operations Centre) verantwoordelijk voor de operaties van het project Picard, een kleine Franse satelliet voor de waarneming van de zon en voor SOLAR, een wetenschappelijk instrumentenplatform dat van op de Europese module van het internationaal ruimtestation ISS de zon in de gaten houdt.
Inzetten op kleine satellieten
Tijdens de ESSW zullen nieuwe invalshoeken en innovaties gepresenteerd worden die ons de relatie zon-aarde beter moeten doen begrijpen. Onderzoekers kunnen gebruikmaken van de made in Belgium satelliet Proba 2. Dit micro-observatorium neemt dag in dag uit de zonneactiviteit en de invloed van de zon op de aarde vanuit de ruimte waar.
De beelden en waarnemingsgegevens van Proba 2 worden met ondersteuning van het ESA-centrum in Redu verwerkt door het Solar Influence Data Analysis Center (SIDC) in de Koninklijke Sterrenwacht. Het is een kwaliteitsvol instrument op het vlak van het onderzoek van het ruimteweer.
België was een hoofdrolspeler bij de ontwikkeling van het intelligente Proba-platform en de ontwikkeling van kleine technologische satellieten. Zo volgt Proba 2 volgt de zonneactiviteit en neemt Proba 1 neemt de aarde waar.
Het Federaal Wetenschapsbeleid wil dan ook extra inzetten op microsatellieten. Bij de komende ESA-ministerconferentie hoopt ons land het Small Satellite Initiative te laten aanvaarden. Dat moet zorgen voor relatief goedkope, originele en innoverende acties bij wetenschappelijke en toegepaste programma's die iedereen ten goede komen.
