Ευχές για τις γιορτές σταλμένες από την άκρη του κόσμου

Ο ερευνητικός σταθμός Concordia, τη διαχείριση του οποίου έχει αναλάβει από κοινού η Γαλλία και η Ιταλία, βρίσκεται στην Ανταρκτική, σε ένα τόπο ακραίων καιρικών συνθηκών, ιδιαίτερα στη διάρκεια του μακρύ και σκοτεινού χειμώνα.

Τώρα, που είναι καλοκαίρι, η θερμοκρασία κυμαίνεται γύρω από τους –30°C, ενώ ο ήλιος λάμπει στον ουρανό σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Από το Φεβρουάριο, όμως, η Ανταρκτική αρχίζει να δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο.

Η θερμοκρασία θα πέσει στους –80°C, και καθώς το απομακρυσμένο φυλάκιο βρίσκεται σε ένα παγωμένο οροπέδιο, σε ύψος 3.200 μέτρων, η ατμοσφαιρική πίεση είναι το ένα τρίτο της αντίστοιχης στην επιφάνεια της θάλασσας - αρκετά μικρή για θέσει σε κίνδυνο την υγεία του πληρώματος.

Κάθε έξοδος από το σταθμό Concordia απαιτεί όχι μονάχα ζεστά ρούχα, αλλά και προετοιμασία ανάλογη με αυτή ενός διαστημικού περίπατου.

Οι περιβαλλοντικές συνθήκες μοιάζουν με αυτές στον κόκκινο πλανήτη, κάνοντας το σταθμό να μοιάζει με βάση εγκαταστημένη στον Άρη. Δύο θόλοι προσφέρουν καταφύγιο από τη μανία της φύσης σε 12 ερευνητές, προκειμένου να πραγματοποιήσουν επιστημονικές μελέτες και να δοκιμάσουν νέες τεχνολογίες.

«Είμαι κουρασμένος, εξαντλημένος», γράφει ο ερευνητής της ESA Eoin Macdonald-Nethercott. Ήταν μέλος του τελευταίου πληρώματος που πέρασε το χειμώνα στο σταθμό Concordia. Ο Eoin έμεινε περισσότερο από ένα χρόνο, πριν να επιστρέψει το Δεκέμβριο - πολύ αργότερα από ότι ήταν προγραμματισμένο λόγω διαρκών καθυστερήσεων που οφείλονταν σε δυσμενής καιρικές συνθήκες.

«Παρ'όλα αυτά είμαι χαρούμενος. Μου άρεσε πολύ εκεί. Όπως όταν εργάζεσαι σε ένα νοσοκομείο, έχεις μονάχα υποχρεώσεις και θέτεις προτεραιότητες.»

«Κάθε ομάδα εργάζεται αρμονικά και μοιράζεται τις εμπειρίες της με τις υπόλοιπες ομάδες, χωρίς να απομακρύνεται από την πορεία που έχει χαράξει προς τους δικούς της στόχους.»

«Επίσης οι άνθρωποι που έρχονται να εργαστούν εδώ είναι ιδιαίτερα φιλικοί, και μοιράζονται ένα είδος συντροφικότητας που βασίζεται στο συναίσθημα ότι πρόκειται για ένα ξεχωριστό μέρος.»

Ομαδικό πνεύμα στη μέση του πουθενά

Μετά τον Eoin, η ESA θα στείλει ένα Βρετανό στο σταθμό Concordia, τον Alexander Kumar. Μετά την άφιξή του τον Ιανουάριο, θα αναρτεί τα νέα του στη σελίδα www.esa.int/concordia.

Η ESA συμμέτεχει σε σειρά μελετών που διεξάγονται για την επίδραση που έχει στην υγεία και ψυχολογία των ερευνητών η παραμονή τους στον ακριτικό σταθμό για μεγάλα διαστήματα. Παράλληλα με τα καθήκοντά του ως γιατρός του σταθμού, ο Alexander θα έχει και κάποια ερευνητική εργασία να εκτελέσει.

Από το 2006, η ESA προσφέρει τις γνώσεις της στην ανθρώπινη ψυχολογία και συμπεριφορά στην εκπαίδευση των μελών του πληρώματος του σταθμού Concordia για να ανταπεξέλθουν στους οχτώ μήνες διαβίωσης σε συνθήκες σκότους και πολικού ψύχους.

Τα μέλη του πληρώματος τους σταθμού επιλέγονται με μεγάλη προσοχή μετά από λεπτομερή ψυχολογικά τεστ. Θα παραμείνουν σε απομόνωση από το Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο μήνα, ενώ θα εξαρτώνται απόλυτα από τη σύνδεση με δορυφόρους για την επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο και τις προμήθειες που διαθέτει ο σταθμός.

«Τα μέλη του πληρώματος δεν γνωρίζουν συνήθως τις επιπτώσεις μίας παρατεταμένης απομόνωσης, της έλλειψης ερεθισμάτων και του εγκλεισμού που επιβάλλει ο χειμώνας στην Ανταρκτική,» σημείωσε η Loredana Bessone, εκπαιδεύτρια αστροναυτών στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστροναυτών, στην Κολωνία της Γερμανίας.

«Θα πρέπει να εξαντλήσουν όλες τις προσπάθειες τους για να παραμείνουν μία ομάδα στη διάρκεια του χειμώνα, γι'αυτό το μεγαλύτερο μέρος της εκπαίδευσής τους είναι αφιερωμένο στο να δημιουργηθούν στενοί και σταθεροί δεσμοί μέσα στην ομάδα.»

Εμπνευσμένη από την εκπαίδευση των αστροναυτών

Η προσέγγιση που έχει υιοθετήσει η ESA είναι εμπνευσμένη από την εκπαίδευση που προσφέρεται στους αστροναύτες και στους ελεγκτές πτήσης.

«Μέσα από τρεις διαφορετικές φάσεις - του σχηματισμού ομάδας, της εσπευσμένης εκκένωσης του σταθμού, και της αναγκαστικής προσαρμογής σε νέες συνθήκες - το πλήρωμα του σταθμού ετοιμάζεται για τις συνθήκες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει όταν θα βρεθούν στην αρχή του χειμώνα στην Ανταρκτική και λάθη που μπορεί να συμβούν», εξηγεί η Loredana.

«Όμοια με τους αστροναύτες, το πλήρωμα θα πρέπει να διατηρήσει τον έλεγχο του σταθμού κάτω από ακραίες συνθήκες, ενώ οι επιμέρους ομάδες θα έχουν πολύ διαφορετικούς στόχους και τα μέλη τους θα προέρχονται από διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον.»

«Αυτά είναι επίσης απαραίτητα συστατικά για την επιβίωσή τους και την επιτυχία της αποστολής τους.»