To Mars Express φωτογραφίζει γειτονικά ηφαίστεια στον 'Αρη
Πρόσφατες εικόνες από Ευρωπαϊκό διαστημόπλοιο Mars Express, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον κόκκινο πλανήτη, απεικονίζουν ηφαίστεια καλυμμένα από ομίχλη. Η δραστηριότητα τους έχει σταματήσει χιλιάδες χρόνια πριν, αλλά οι πλαγιές τους είναι σημαδεμένες από τις συνεχείς προσκρούσεις μικρών και μεγαλύτερων μετεωριτών.
Για τις νέες εικόνες της επιφάνειας του Άρη χρησιμοποιήθηκαν παρατηρήσεις που είχαν συγκεντρωθεί από τις 25 Νοεμβρίου 2004 μέχρι τις 22 Ιουνίου 2006, στη διάρκεια τριών πλήρων περιστροφών του διαστημόπλοιου Mars Express.
Ο μεγάλος αριθμός ανενεργών ηφαιστείων στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη μαρτυράει το πλούσιο ηφαιστειακό παρελθόν του. Ανάμεσά τους και το μεγαλύτερο ηφαίστειο του ηλιακού μας συστήματος, το όρος Όλυμπος με ύψος μεγαλύτερο από 24 χιλιόμετρα και διάμετρο 500 χιλιομέτρων.
Στην επιφάνεια του Άρη υπάρχουν ακόμα 20 μικρότερα ηφαίστεια γνωστά με το όνομά τους, όπως το Ceranius Tholus. Προς μεγάλη έκπληξη των επιστημόνων, που δεν περίμεναν κάποια αλλαγή στο ανενεργό αυτό ηφαίστειο, κατά τη δεύτερη περιστροφή του Μars Express, η κορυφή του ήταν σκεπασμένη από σύννεφα πάγου.
Τα σύννεφα πάγου είχαν χαθεί μέχρι την επόμενη φορά που το διαστημόπλοιο πέρασε πάνω από το ηφαίστειο για να συγκεντρώσει νέες παρατηρήσεις που θα συμπλήρωναν την εικόνα της ηφαιστιογενής περιοχής. Για αυτό το λόγο και διακρίνεται μία έντονη λευκή γραμμή στην τελική εικόνα.
Η λατινική λέξη "tholus" σημαίνει κωνικός θόλος και η βάση του Ceraunius Tholus έχει διάμετρο 130 χιλιόμετρα και ύψος 5,5 χιλιόμετρα. Η επίπεδη καλδέρα στην κορυφή του έχει διάμετρο 25 χιλιόμετρα. Το τοπίο δεν αλλάζει σημαντικά λίγα χιλιόμετρα μακριά, εκεί όπου βρίσκεται το ηφαίστειο Uranius Tholus, παρόλο που οι διαστάσεις του είναι μικρότερες.
Οι απότομες πλαγιές των δύο ηφαιστείων είναι αυλακωμένες από χαράδρες, σημάδια που άφησαν πίσω τους παλαιότερες εκρήξεις. Η μεγαλύτερη χαράδρα διακρίνεται στις πλαγιές του Ceraunius Tholus και έχει μήκος περίπου 3,5 χιλιόμετρα και βάθος 300 μέτρα.
Παρόλο που οι επιστήμονες δεν έχουν μέχρι σήμερα δώσει μία εξήγηση για πως σχηματίστηκε, υποθέσεις γίνονται ότι λάβα που κυλούσε στις πλαγιές του έλιωσε τον πάγο που κάλυπτε το ηφαίστειο στο σημείο εκείνο. Ο κρατήρας Rahe στον οποίο καταλήγει σχηματίστηκε από πρόσκρουση μετεωρίτη.
Η επίπεδη καλδέρα στην κορυφή του ηφαιστείου Ceraunius Tholus προδίδει την υπάρξη λίμνης στο απώτερο παρελθόν του Άρη, τότε που η ατμόσφαιρα του ήταν πυκνότερη. Είναι πιθανό, όμως, το νερό από τον πάγο ο οποίος κάλυπτε το ηφαίστειο και έλιωσε να γέμισε την κοιλότητα που σχηματίστηκε αφότου υποχώρησε η κορυφή του ηφαιστείου.
Όπως η Σελήνη και ο Ερμής, έτσι και ο Άρης δεν παρουσιάζει ίχνη τεκτονικών πλακών οι οποίες συγκλίνουν κατά μήκος μεγάλων ορεινών όγκων. Στην απουσία κίνησης των τεκτονικών πλακών αποδίδουν οι επιστήμονες τον μεγάλο αριθμό ηφαιστείων στην επιφάνεια του Άρη.
Καθώς οι τεκτονικές πλάκες παραμένουν ακίνητες, στα σημεία όπου αναβλύζει μάγμα από το εσωτερικό του πλανήτη, εμφανίζονται ηφαίστεια που με το πέρασμα των αιώνων μεγαλώνουν. Κάποια μπορεί να είναι ακόμα ενεργά, αλλά δεν έχουν εκραγεί για πολλές χιλιάδες χρόνια.
