GOCE – ESA’s zwaartekrachtverkenner
18 juni 2008
Wist je dat je gewicht afhankelijk is van waar je woont? Dat komt omdat de aantrekkingskracht van de aarde niet overal gelijk is. Hoeveel de zwaartekracht precies verschilt, wordt nu gemeten door ESA's Gravity field and steady-state Ocean Circulation Explorer (GOCE) satelliet. GOCE is in maart 2009 gelanceerd en is de eerste van ESA’s Earth Explorer-missies. De satelliet heeft als taak om meer precieze informatie te verzamelen over het ‘zwaartekrachtveld’ van de aarde dan tot nu toe beschikbaar is.
Zonder zwaartekracht zou iedereen (en alles) wegzweven, de ruimte in. Maar de aantrekkingskracht is niet overal gelijk. Dat komt voor een deel omdat de planeet niet helemaal rond is – hij is iets platter bij de polen. De zwaartekracht wordt ook beïnvloed door hoge bergen, diepe troggen in de oceaanbodem en de dikte en dichtheid van lagen gesteente.
Het meten van heel kleine verschillen in de aantrekkingskracht is erg moeilijk, vooral vanuit de ruimte. Om het sterkst mogelijke zwaartekrachtsignaal waar te kunnen nemen gaat GOCE in een lage baan om de aarde vliegen, 255 kilometer boven de aarde. In zijn baan rond de aarde komt het ruimtevaartuig over gebieden waarvan de aantrekkingskracht verschilt. GOCE beweegt hierdoor op en neer. Met zijn antenne zendt hij vervolgens deze veranderingen door. De pijlvormige GOCE is extreem stabiel. Hij heeft geen bewegende delen zoals je vaak op andere satellieten ziet. Een bijzonder modern systeem voor positiebesturing zorgt ervoor dat de metingen van de zwaartekracht niet worden beïnvloed door de bewegingen die de satelliet maakt.
Waarom is het belangrijk om de zwaartekracht precies te meten? De gegevens van GOCE worden gebruikt voor het bestuderen van de oceaanstromen, het veranderende zeeniveau, de hoogte van het landoppervlak en de diepte van bergwortels. Er zijn ook een heleboel praktische toepassingen, bijvoorbeeld in de bouwsector.
