Cluster ontdekt de onzichtbare ruimte
27 oktober 2010
In de zomer van 2000 werden vier precies dezelfde Cluster-ruimtevaartuigen gelanceerd in heel lange banen over de polen, zo lang dat ze wel een derde van de reis naar de maan aflegden. Sinds die tijd vliegt het kwartet van ESA – met de namen Salsa, Samba, Rumba en Tango – in een patroon rond de aarde. Soms waren ze in het magnetische veld van de aarde. Soms verlieten ze de magnetosfeer en vlogen ze door de elektrisch geladen deeltjes van de zonnewind.
Hun omloopbanen zijn in de loop der tijd veranderd en ze vlogen soms verder van elkaar vandaan of juist dichter naar elkaar toe. Ondertussen hebben de ruimtevaartuigen ervoor gezorgd dat we voor het eerst driedimensionaal de onzichtbare deeltjes en magnetische velden in de ruimte vlakbij de aarde konden zien. De vier ruimtevaartuigen moesten vooral kijken naar het poollicht, een rood en groen lichtgordijn dat ‘s nachts in de poolgebieden te zien is. Poollicht is te zien wanneer supersonische deeltjes van de zon botsen met het magnetische veld van onze planeet. De meeste deeltjes worden door het magnetische schild van de aarde teruggekaatst, maar sommige deeltjes breken door het schild heen en dan zitten ze vast.
Deze deeltjes kringelen langs de lijnen van het magnetische veld naar beneden en botsen met de bovenste atmosfeer. Dat zorgt voor het poollicht. Maar soms zijn er donkere ‘gaten’ te zien in het kleurrijke gordijn. Die noemen we zwart poollicht. Cluster heeft ontdekt dat dit gebeurt wanneer deeltjes naar boven ontsnappen, de ruimte in, in plaats van naar beneden de atmosfeer in.
Cluster heeft nog veel meer ontdekkingen gedaan, zoals enorme draaikolken die deeltjes in het magnetische veld van de aarde spuiten. We zijn er ook achter gekomen hoe ‘dodelijke’ elektronen zoveel energie krijgen dat ze ruimtevaartuigen in een baan om de aarde kunnen beschadigen of kapot maken.
De vier satellieten zijn allemaal al oud, maar het Cluster-team weet zeker dat ze nog minstens tot 2012 kunnen blijven werken. Ondertussen verheugen wetenschappers overal ter wereld zich erop dat ze de onzichtbare ruimte rond onze aarde kunnen blijven ontdekken.
