|
|
Iqaluit, Canada - Vervolg 
Hoewel de Inuit in een extreem koude omgeving wonen, zijn ze zeer bezorgd over de opwarming van de aarde. Sterker nog, het warmere weer verandert nu al hun duizenden jaren oude cultuur. JP Explorer bezocht een Inuit in zijn jagershut in de wildernis van Noord-Canada.
Tekst door Lars From en Klaus Dohm De thermometer geeft 27 graden Celsius onder nul aan, maar door de wind is de gevoelstemperatuur min 33 graden Celsius. En 's nachts gaat de wind harder waaien. De gevoelstemperatuur is dan min 38 graden Celsius en zal mogelijk lager dan min 40 graden worden. Je zou kunnen denken dat de 59-jarige Inuit Pauloosie Kilabuk het liever een beetje warmer had gehad. Maar dat is niet het geval. Want Pauloosie Kilabuk is net als duizenden andere Inuit bezorgd over de toekomst en vooral over hoe onze wereld zich zal gedragen. Sinds het einde van de jaren '80 voelt hij dat het klimaat warmer wordt. Het ijs wordt dunner, en jagen op het zeeijs wordt gevaarlijker; de rendierpopulatie wordt kleiner, en het seizoen voor ijsberen wordt korter. De kleine man draagt een dikke, zelfgemaakte broek van ijsbeervel en schoenen die gemaakt zijn van hondenleer. Hij vindt het niet koud hier in Noord-Canada, ook al brengt hij veel tijd door in zijn kleine, nederige hut midden in de wildernis. Hij zou willen dat de rest van de wereld wat meer respect voor de aarde toonde; hij zou willen dat mensen stopten met broeikasgassen van luxe auto's, airconditioning en rokende energiecentrales de atmosfeer in te sturen. Broeikasgassen dragen bij aan de opwarming van de aarde, vooral in het Noordpoolgebied waar de temperatuur de afgelopen 20 – 30 jaar al met ongeveer drie graden is gestegen. Toen Pauloosie Kilabuk werd geboren, op 28 november 1944, zag de wereld er heel anders uit. Toen was de jagerscultuur nog bijna niet aangetast door de ontwikkelingen in de rest van de wereld. De jonge Inuit werd geboren in een geïsoleerde jagersgemeenschap, ongeveer 75 kilometer van Iqaluit. De familie had zeven kinderen. Zijn vader was jager en robbenjager. Zijn moeder zorgde voor het huis en de kinderen; ze kookte en naaide kleren van de vellen van ijsberen, wolven, rendieren, robben en andere wilde dieren. Het was een moeilijk leven dat zijn tol eiste: een van zijn zussen werd ziek en stierf omdat er geen dokter in de buurt was. Later verdween een van zijn broers spoorloos tijdens het kanoën. Twee andere broers van Pauloosie Kilabuk stierven ongelukkig door zelfmoord. Tegenwoordig is zelfmoord een van de grote problemen van de Inuitcultuur. Het zelfmoordcijfer van de Inuit is een van de hoogste in heel Noord-Amerika. Samen met alcohol- en drugsgebruik is zelfmoord een groter probleem voor de Inuit dan voor de Noord-Amerikaanse Indianen, die ook moeilijkheden hebben met de overgang van hun oorspronkelijke cultuur naar de zogenaamde moderne beschaving. In 1955 verhuisde de familie Kilabuk naar de stad Iqaluit. "Ze zeiden dat we verhuisden zodat we naar school zouden kunnen en later een goede baan konden krijgen", vertelt Pauloosie Kilabuk. De school kostte niet zoveel tijd. Pauloosie Kilabuk vond het veel interessanter om op jacht te gaan. Hij stopte met school, net als veel andere jongeren, zonder veel te leren. Dit is nog steeds een probleem in Iqaluit, waar veel schoolverlaters zijn. In de stad was zijn vader niet langer jager maar 'afwasser' en chauffeur in het Amerikaanse leger. Maar in de winter van 1961-62 gebeurde er iets wat de Inuitcultuur veranderde. De eerste sneeuwscooter kwam naar deze stad in het Noordpoolgebied! Op dat moment was Pauloosie Kilabuk een jonge man met een enorme levenslust. Hij wilde vooral het leven van een jager leiden.
"Ik was jong en wilde plezier maken. Daarom ging ik met de sneeuwscooter jagen zodra ik de kans kreeg. Daar ging ik ook mee door toen ik mijn eerste baan kreeg bij de plaatselijke energiecentrale, en later toen ik in dienst kwam van de gezondheidsdienst en het wildbeheer", vertelt Pauloosie Kilabuk terwijl hij ons in zijn nederige, zelfgemaakte hut rondleidt.
Bij de meeste huizen staat minstens één sneeuwscooter buiten en vaak staan er meerdere bij elkaar, met op zijn minst een paar oude versleten sneeuwscooters die voor reserveonderdelen worden gebruikt. In tegenstelling tot Groenland, waar de hondenslee nog steeds de voorkeur heeft als transportmiddel in de wildernis, heeft de sneeuwscooter hier de rol als vervoermiddel helemaal overgenomen. Toen Pauloosie jong was, had hij een winter lang zijn eigen slee met honden. Maar de honden waren bang, dus hij besloot ze op een verlaten eiland achter te laten. Hij heeft ze nooit meer teruggezien. Of ze zijn doodgegaan of hebben geleerd om zichzelf te redden maakt Pauloosie Kilabuk niet uit. Hij denkt dat de natuur dat soort problemen wel oplost en probeert zelf zoveel mogelijk volgens de natuurwetten te leven. Tegenwoordig zijn er bijna geen Inuit in het gebied die nog een hondenslee hebben. Die dingen zijn helemaal vervangen door de lawaaierige snelheidsmonsters die de lokale bevolking 'skidoo' noemt. Net als de meeste jongeren trouwde Pauloosie Kilabuk en kreeg hij kinderen: zeven eigen kinderen en twee geadopteerde. Bij de Inuit is het adopteren van elkaars kinderen een speciale traditie. Elke familie heeft geadopteerde kinderen. Soms is de verklaring dat de ouders niet voor hun eigen kinderen kunnen zorgen – vanwege sociale problemen, hun economische situatie of omdat ze te ver van de school af wonen. Kinderen en jonge mensen zijn het grootste probleem voor het voortbestaan van de Inuitcultuur. "Mijn kleinkinderen kunnen onze eigen taal, Inuttitut, niet spreken. In plaats daarvan spreken ze Engels. Mijn kinderen kunnen onze eigen taal spreken en lezen. Maar ik denk niet dat we net zo kunnen blijven leven als vroeger. We hebben geen hondensleden meer, en de mensen dragen onze originele kleren niet meer, die zijn gemaakt van het bont van dieren die we vangen. Veel mensen kunnen geen iglo meer bouwen", legt Pauloosie Kilabuk uit. Hij heeft geen duidelijk antwoord op de vraag of de veranderingen goed of slecht zijn. Maar hij is wel bezorgd dat veel jonge Inuit echt niet weten hoe een echte Inuit leeft. Op school proberen de leraren de traditionele jacht aan de kinderen te leren, en hoe je een iglo bouwt enzovoort, maar steeds meer jongeren willen niet in de vrije natuur leven. Historisch gezien staan de Inuit bekend om hun grote vermogen om zich aan te passen. Waarschijnlijk heeft klimaatverandering ongeveer 18.000 jaar geleden de Inuit ertoe gedwongen om via de Beringstraat langzaam van Siberië naar Noord-Amerika te migreren. Toen de dieren naar het oosten trokken, gingen de Inuit mee. Daarom staat de jacht aan de basis van hun hele cultuur. En Pauloosie Kilabuk heeft zijn hele leven zijn rol als jager vervuld, vooral in zijn vrije tijd. Hij heeft in zijn leven vijf ijsberen en vijf wolven geschoten. "Ik had meer ijsberen kunnen schieten, maar toen ik de kans had om mijn zesde ijsbeer te schieten, besloot ik om mijn zoon van tien die kans te geven. Ik gaf hem mijn geweer en hij doodde zijn eerste ijsbeer. Het is heel belangrijk voor ons om de wilde dieren te schieten en hun vlees te eten. Mijn aderen zouden verschrompelen als ik geen wild vlees meer at," vertelt Pauloosie Kilabuk terwijl hij een groot stuk rauwe vis eet. De jagers kunnen tot 7000 euro voor een goede ijsbeervacht krijgen, terwijl de prijs voor een wolvenvacht ongeveer 3000 euro is. De 6000 inwoners van Iqaluit mogen 18 ijsberen per jaar schieten, en ze mogen zoveel wolven schieten als ze willen. De jacht op rendieren is ook niet beperkt. En als de jagers geluk hebben, kunnen ze walrussen en witte walvissen vangen. "We schieten graag de kleine ijsberen, omdat die beter vlees en meer vet op hun lichaam hebben. Maar de sportjagers hebben liever een grote beer van drie of vier meter", vertelt Pauloosie Kilabuk. Zijn kleine hut staat een flink stuk buiten het fjord, op een stuk land dat staatseigendom is. Het kost hem niets. Als hij in plaats daarvan land had gekozen dat van de lokale Inuitoverheid was, had hij belasting betaald. In deze geteisterde omgeving leven de Inuit in harmonie met de natuur; in tegenstelling tot in de stad, waar de elektrische verlichting en de warmte van de kachels van de energiecentrale komen en waar een familie meerdere auto's heeft. Toch zijn er hier in de wildernis ook sterke banden met de moderne wereld: buiten de hut slingeren een aantal lege kerosineflessen. En in de winter kun je hier alleen met een sneeuwscooter komen. In Iqaluit gaat niemand skiën. In de zomer, als het ijs in juli verdwijnt, zijn boten het favoriete vervoermiddel. De kleine, 59-jarige man met zijn goed getrainde lichaam waar geen gram vet te veel aan zit, brengt veel tijd door in de wildernis met zijn vrouw, vooral in de zomer. Hij neemt een tent mee “omdat het in de hut te warm is” volgens Pauloosie Kilabuk. "De windrichting is ook veranderd. Vroeger kwam de wind meestal uit het noorden, maar nu uit het noordoosten. Dat is een factor die bijdraagt aan de late ijsvorming in het fjord en aan het sneller verdwijnen van het ijs. Over het algemeen is het ijs veel dunner geworden. Dat heeft gezorgd voor meer ongelukken bij de jacht. Tegelijkertijd heeft het ook het seizoen voor ijsberen veranderd, omdat de ijsberen nu moeite met jagen hebben." Hoewel volgens wetenschappers het oostelijk deel van Canada niet hoort bij het Arctische gebied dat grote schade zal lijden door de opwarming van de aarde, beweegt de grens van de open zee elk jaar dichter naar Iqaluit toe. Hier, aan de grens van de open zee, kun je de kou pas echt voelen. Op deze breedtegraad is het niet normaal dat de zee midden in de winter open is. Alweer praten de Inuit over een plaatselijk gevolg van het broeikaseffect.
Eind maart is de temperatuur buiten de kleine, primitieve hut meestal min 30 graden Celsius. Maar voor de echte Inuit is dat beter dan de temperatuur van afgelopen zomer, toen de thermometer tot plus 30 graden kwam!
Last update: 4 juli 2013
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
