Geneeskunde via satelliet

In een deel van Europa is het raadplegen van een arts van op afstand al een routineprocedure. Daarbij wordt gebruik gemaakt van videobeelden met hoge resolutie en datasignalen die via satellieten worden doorgestuurd. Al in 1996 zorgde ESA voor een communicatiesysteem via satelliet om Italiaanse ziekenhuizen te verbinden met een veldhospitaal in Sarajevo in Bosnië. Daardoor was teleconsultatie mogelijk voor burgerlijke en militaire patiënten, zowel via live videoconferencing als het 'off line’ doorsturen van multimedia-gegevens van een patiënt voor latere diagnose.

Euromednet

‘Doordat ze toegang hadden tot de kennis van specialisten honderden kilometers verderop kregen artsen in het veldhospitaal het gevoel wat minder geïsoleerd te zijn, in het bijzonder wanneer ze te maken kregen met problemen die nieuw voor hen waren’, aldus Francesco Feliciani van ESA Telecom.

‘Meer dan zes jaar later is een uitgebreid Euromednet-netwerk nog steeds op wekelijkse basis operationeel. Het biedt nu vooral hulp bij teleconsultaties in Tirana (Albanië) en Pec (Kosovo) en het militaire hospitaal Celio in Italië. Het richt zijn aandacht weldra weer op Sarajevo en verder op Boekarest in Roemenië.’

Telegeneeskunde en -raadpleging

Sinds 1996 heeft het Europees ruimtevaartagentschap meer dan 20 projecten voor telegeneeskunde ondersteund en op 23 en 24 mei was het gastheer van het symposium Telegeneeskunde via satelliet in de informatiemaatschappij in Frascati in Italië. Daarbij kwamen onderwerpen aan bod als het gebruik van telegeneeskunde in ziekenhuizen in afgelegen gebieden en andere toepassingen van teleconsultatie.

Zo maakte het ESA-project Remote Communities Services Telecentre (RCST) teleconsultatie mogelijk in afgelegen gebieden in Canada. Het experiment leidde tot het permanent SmartLabrador Project, een breedbandnetwerk met satellieten ten dienste van 26 gemeenschappen in landelijk Labrador. Momenteel biedt het netwerk een heel reeks diensten op het vlak van teleconsultatie, waaronder klinieken voor autistische mensen en telepsychiatrie.

TelAny

Teleconsultatie is ook een goede zaak voor mensen aan boord van vliegtuigen of schepen. Steeds grotere vliegtuigen en schepen vervoeren steeds meer passagiers zodat de kans op een ernstige medische noodsituatie tijdens een reis vergroot. Het project Marine Interactive Satellite Technologies (MIST) leverde een ‘draadloze ziekenboeg’ voor een Canadese superferry. Tijdens 2002 gebeurden 23 teleconsultaties tussen het schip en het ziekenhuis van Port aux Basques in Newfoundland. Daaronder waren er vier levensbedreigende situaties.

Een ander ESA-project met als naam TelAny (Telemedicine Anywhere) werd vorig jaar gedemonstreerd. Het verbond Noorse schepen met een ziekenhuis op het land. TelAny liet Italiaanse hartspecialisten ook toe om van op afstand de gezondheidstoestand van vijf hartpatiënten met een pacemaker in de gaten te houden.

Beginstadium

Gegevens van ingeplante sensoren werden geregistreerd en dan gedownloaded naar een PC met een satellietmodem. Aldus kwamen ze binnen de dertig seconden voor de arts beschikbaar. De patiënten konden met hun normaal leven verdergaan en moesten alleen naar het ziekenhuis op verzoek van de dokter.

Nu er in Europa steeds meer oudere mensen zijn zou het van op afstand opvolgen van chronische patiënten wel eens een belangrijk element kunnen worden van gezondheidsvoorzieningen in de steeds ‘grijzer’ wordende streken van Europa. Een van de workshops op het ESA-symposium hield zich overigens bezig met telegeneeskunde voor de ouderen.

‘Ondanks de grote mogelijkheden bevindt telegeneeskunde in het algemeen en via satelliet in het bijzonder zich nog steeds in een beginstadium’, zegt Felicani. ‘Als gevolg van de vele aspecten die erbij komen kijken en de vele problemen die nog moeten worden opgelost is een aanpak in verschillende discliplines nodig, waar de verschillende betrokkenen in staat zijn samen te werken. Dit is een noodzakelijke voorwaarde om verder vooruit te komen. Het symposium is een poging om dit proces te vergemakkelijken.’