ESA title
Impressie van planetoïde 2867 Steins, binnenkort weten we hoe het hemellichaam er precies uitziet
Agency

Rosetta nadert planetoïde Steins

25/08/2008 624 views 0 likes
ESA / Space in Member States / Belgium - Nederlands

ESA's ruimtesonde Rosetta moet in 2014 in een baan rond de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko komen. Maar op 5 september passeert Rosetta alvast de planetoïde Steins op een afstand van slechts 800 kilometer.

Op weg naar planetoïde nummer 2867 Steins is Rosetta begonnen met zijn camera's het hemellichaam waar te nemen om de baan ervan nauwkeuriger te bepalen.

Rosetta begon met deze 'optische navigatiecampagne' op 4 augustus, toen het ruimtetuig nog 24 miljoen kilometer van de planetoïde verwijderd was, en dit zal zo verdergaan tot 4 september tot een afstand van ongeveer 950.000 kilometer.

Baan beter bepalen

De ontmoeting van Roseta met Steins is een eerste hoogtepunt in de missie van ESA's ruimtesonde
De ontmoeting van Roseta met Steins is een eerste hoogtepunt in de missie van ESA's ruimtesonde

'We kenden de baan van Steins, die Rosetta op 5 september tot een afstand van amper 800 kilometer zal naderen, slechts aan de hand van waarnemingen van op de grond', zegt Rosetta-vluchtleider Gerhard Schwehm. 'Maar dat was niet nauwkeurig genoeg als we zouden willen voor de passage.'

De bedoeling van de optische waarnemingen van Steins is de baan van de planetoïde te kennen met een nauwkeurigheid van 2 kilometer (tegen 100 kilometer voorheen) in een richting die loodrecht staat op de vluchtrichting van de planetoïde (de zogenaamde cross-track). Op die manier moet Rosetta het hemellichaam optimaal kunnen benaderen.

Bij het bepalen van de baan van Steins worden zowel de navigatiecamera's als het zogenaamde Optical, Spectroscopic and Infrared Remote Imaging System (OSIRIS) van Rosetta gebruikt.

Op deze afbeelding van Rosetta zijn de navigatiecamera's bovenaan te zien
Op deze afbeelding van Rosetta zijn de navigatiecamera's bovenaan te zien

'De eerste drie weken kunnen alleen de krachtige ogen van OSIRIS de planetoïde waarnemen. Die ziet er dan slechts als een kleine stip uit', aldus Andrea Accomazzo, Spacecraft Operations Manager voor Rosetta in het European Space Operations Centre (ESOC) van ESA in Darmstadt, Duitsland. Maar het bleek dat de navigatiecamera's ook al veel vroeger dan gedacht de planetoïde konden waarnemen.

Volgens Rosetta-projectwetenschapper Rita Schulz van ESA's European Space Research and Technology Centre (ESTEC) in Noordwijk in Nederland is het de eerste keer dat het instrument OSIRIS tijdens de Rosetta-missie voor baanbepaling wordt gebruikt.

Lichtkrommen

Lichtkromme van Steins
Lichtkromme van Steins

'Maar OSIRIS maakt van de gelegenheid ook gebruik om zogenaamde lichtkrommen van Steins te maken. Die laten zien hoe de helderheid van de planetoïde in de tijd verandert. Dat levert bijkomende informatie over het hemellichaam op, zoals betere kennis over de vorm en de rotatie', zegt Schulz.

De optische navigatiecampagne volgt op een reeks controles van de wetenschappelijke instrumenten aan boord van Rosetta tussen 5 juli en 3 augustus. Men ging daarbij na of de instrumenten klaar zijn voor de passage van Steins en bij verschillende instrumenten werd de software aangepast.

Ook de navigatiecamera's van Rosetta zien zoals hierboven vermeld de planetoïde al. Vanaf 25 augustus tot 4 september maakt Rosetta dagelijks opnamen van Steins. De eerste drie weken van de campagne, die begon op 4 augustus, gebeurde dat twee keer in de week.

250 kilometer beter

Opname van Steins met navigatiecamera 'A' aan boord van Rosetta op 4 augustus vanaf een afstand van 24 miljoen kilometer
Opname van Steins met navigatiecamera 'A' aan boord van Rosetta op 4 augustus vanaf een afstand van 24 miljoen kilometer

De informatie over de baan van Steins wordt gebruikt om de route van Rosetta aan te passen met het oog op de passage van 5 september. Dat gebeurde een eerste keer op 14 augustus, toen de ruimtesonde zich op 17 miljoen kilometer van Steins bevond. Het gedurende twee minuten aanzetten van de motoren van de sonde zorgden ervoor dat de snelheid van Rosetta t.o.v. Stein veranderde met 12,8 centimeter per seconde.

Dat lijkt weinig, maar betekent een verbetering van de fly-by afstand van Steins met 250 kilometer. Zonder de koerscorrectie zou Rosetta Steins té dicht hebben genaderd.

Als het nodig is kan de baan van Rosetta nog verder worden aangepast. 'Hoe dichter we Steins naderen, hoe nauwkeuriger onze kennis van de relatieve positie van de planetoïde t.o.v. Rosetta zal zijn', zegt Trevor Morley van het Rosetta Flight Dynamics Orbit team in ESOC.

Verwachtingen overtroffen

Steins met de OSIRIS-camera op 7 en 11 augustus vanaf resectievelijk 21 en 19 miljoen kilometer
Steins met de OSIRIS-camera op 7 en 11 augustus vanaf resectievelijk 21 en 19 miljoen kilometer

'Dankzij de camera's van Rosetta zullen we almaar nauwkeurigere metingen kunnen uitvoeren waarmee we de baan van Rosetta, indien nodig, kunnen aanpassen voor een optimale ontmoeting met Steins.' Dat kan eventueel nog gebeuren op 28 augustus en 2, 4 en 5 september.

Volgens Andrea Accomazzo, Rosetta Spacecraft Operations Manager in ESOC, levert de optische navigatiecampagne uitzonderlijke resultaten op, die de verwachtingen ver overtreffen.

'De beide navigatiecamera's van Rosetta konden de planetoïde al van in het begin van de campagne waarnemen, ondanks de grote afstand tot Steins en in tegenstelling tot wat we hadden verwacht.'

'De uitzonderlijke kwaliteiten van OSIRIS, in het bijzonder de hoekresolutie, leverde de verwachte nauwkeurige resultaten op en zorgden ervoor dat we heel nauwkeurige baanberekeningen konden uitvoeren.'

Voor ESA is de optische navigatiecampagne een primeur. 'Voor het eerst hebben we optische apparatuur aan boord van een wetenschappelijke ruimtesonde gebruikt voor navigatiedoeleinden, in tegenstelling tot de gebruikelijke technieken waarbij we radiosignalen gebruiken', aldus Trevor Morley. 'De uitzonderlijke resultaten zijn heel hoopgevend en we kijken ernaar uit om deze techniek in de toekomst opnieuw te gebruiken, als en wanneer dat mogelijk is.'

De optische navigatiecampagne zal voortduren tot Rosetta Steins het dichtst zal naderen. Dat is nu voorzien voor 5 september 2008 om 20.58 uur Belgische tijd.

Achtergrond

Sommige planetoïden kunnen een bedreiging voor de aarde vormen
Sommige planetoïden kunnen een bedreiging voor de aarde vormen

Planetoïden zijn kleine hemellichamen die net als de planeten in een baan rond de zon bewegen. Tussen de planeten Mars en Jupiter in draaien miljoenen planetoïden in een 'gordel' rond de zon, maar verschillende hebben onregelmatige banen en kunnen zelfs de aarde bedreigen.

Slechts enkele werden tot nu toe door ruimtesondes van nabij waargenomen. Soms worden planetoïden in het Nederlands ook als 'kleine planeet' of het minder correcte 'asteroïde' aangeduid.

Als overblijfselen van het ontstaan van het zonnestelsel kunnen deze primordiale objecten op veel wetenschappelijke belangstelling rekenen. Ze leren ons op die manier veel over de oorsprong van onze eigen aarde en haar onmiddellijke omgeving in de ruimte.

Sinds 1992 werden ook al honderden objecten ontdekt in de zogenaamde Kuipergordel voorbij de planeet Neptunus. De in 1930 ontdekte Pluto wordt nu ook als een Kuiperobject gezien en verloor in 2006 zijn status als 'planeet'. De Kuipergordel bevat allicht vele miljarden objecten.

De meeste planetoïden in de binnenste regionen van het zonnestelsel draaien in een 'gordel' tussen Mars en Jupiter rond de zon
De meeste planetoïden in de binnenste regionen van het zonnestelsel draaien in een 'gordel' tussen Mars en Jupiter rond de zon

De eerste planetoïde, Ceres, werd in 1801 ontdekt en heeft een diameter van ongeveer 1000 kilometer. Daarmee is het de grootste planetoïde die tussen Mars en Jupiter rond de zon draait. Ceres kreeg in 2006 de status van 'dwergplaneet'.

De meeste planetoïden zijn echter veel kleiner dan Ceres. De planetoïde Steins, die door Rosetta wordt bezocht, werd ontdekt in 1969 en is bijvoorbeeld slechts enkele kilometers groot.

Op weg naar de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko zal Rosetta overigens nog een tweede planetoïde in de planetoïdengordel tussen de planeten Mars en Jupiter bezoeken. Een rendez-vous met de ongeveer 100 kilometer grote planetoïde nummer 21 Lutetia (ontdekt in 1852) is voorzien voor juli 2010.

Related Links

Artist's impression of the Rosetta spacecraft
Enabling & Support

Intense preparations for Rosetta's asteroid visit

24/07/2008 1303 views 1 likes
Read
Artist's impression of Rosetta asteroid fly-by
Science & Exploration

Rosetta awakes from hibernation for asteroid encounter

03/07/2008 2429 views 1 likes
Read
Rosetta image of the Moon
Science & Exploration

The Moon and Europe - Rosetta OSIRIS images

16/11/2007 2742 views 0 likes
Read
OSIRIS’ view of Earth by night
Science & Exploration

Rosetta: OSIRIS’ view of Earth by night

15/11/2007 3693 views 5 likes
Read
OSIRIS image of urban regions on Earth
Enabling & Support

Cities at night: Extraordinary Rosetta images

14/11/2007 4109 views 4 likes
Read
Asteroid 2012 DA14 seven hours before closest approach
Science & Exploration

Debris of the Solar System: Asteroids

27115 views 47 likes
Read
Asteroid 243 Ida and its newly discovered moon, Dactyl
Agency

Asteroids: The discovery of asteroids

53080 views 158 likes
Read
Typical orbits for inner solar system asteroids
Science & Exploration

Asteroids: Families of asteroids

11358 views 18 likes
Read
Asteroids come in many shapes and sizes
Science & Exploration

Asteroids: Structure and composition of asteroids

125177 views 409 likes
Read
Artist's impression of Rosetta asteroid fly-by
Agency

Rosetta ontwaakt uit 'slaapstand' voor ontmoeting met plane…

08/07/2008 1004 views 1 likes
Read
Rosetta closest to Earth
Agency

Komeetverkenner Rosetta scheert langs aarde

12/11/2007 773 views 0 likes
Read
Animation showing Rosetta's approach and swingby at Mars
Agency

Rosetta op koers voor kritieke swingby langs Mars

15/02/2007 405 views 0 likes
Read
Outburst from Comet 9P/Tempel 1 as seen from Hubble
Agency

XMM-Newton en Rosetta houden inslag op komeet in de gaten

29/06/2005 484 views 0 likes
Read
Infrared view of the Moon from Rosetta
Agency

De aarde en de maan door de ogen van Rosetta

11/05/2005 805 views 0 likes
Read
Rosetta swings by Earth
Agency

Rosetta passeert de aarde

24/02/2005 481 views 0 likes
Read
Asteroids come in many shapes and sizes
Agency

Rosetta bezoekt twee planetoïden in 2008 en 2010

19/03/2004 287 views 0 likes
Read
Rosetta liftoff
Agency

Rosetta begint aan tien jaar durende reis naar de oorsprong…

02/03/2004 633 views 0 likes
Read
Rosetta lander on comet surface
Agency

Lander van Rosetta heet Philae

12/02/2004 1055 views 0 likes
Read
Artist's impression of the Rosetta orbiter and lander
Agency

Nieuwe komeet voor Rosetta

02/06/2003 297 views 0 likes
Read