Sentinel 5P ziet luchtvervuiling boven België
De onlangs gelanceerde satelliet Sentinel 5P heeft zijn eerste beelden van luchtvervuiling naar de aarde gestuurd. Onderzoekers van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) zijn nauw betrokken bij de analyses van de gegevens, die geprezen worden om hun buitengewone kwaliteit.
De Sentinel 5P-missie belooft luchtvervuiling in meer detail vast te leggen dan ooit tevoren. En hoewel deze eerste resultaten laten zien hoe geavanceerd het in Nederland ontwikkelde TROPOMI-instrument aan boord van de satelliet is, tonen ze ook hoe serieus het probleem van luchtvervuiling is.
Hoewel de satelliet momenteel nog klaargemaakt wordt voor gebruik tonen de eerste data aan dat de meest recente Copernicus-satelliet het monitoren van de luchtkwaliteit naar een nieuw niveau brengt.
De opnamen tonen de hoeveelheid stikstofdioxide die boven Europa zweeft. De hoge concentratie van deze luchtvervuilende stof wordt grotendeels veroorzaakt door verkeer en de verbranding van fossiele brandstoffen in de industrie. De vervuiling is goed zichtbaar boven delen van Nederland en België, het Ruhrgebied in West-Duitsland, de Povlakte in Italië en boven delen van Spanje.
Wereldkaart
Access the video
Een deel van de eerste gegevens is gebruikt om een wereldkaart van koolmonoxide te creëren. De animatie laat hoge niveaus van luchtvervuiling zien boven delen van Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Sentinel 5P laat ook zien hoeveel vervuiling energiefabrieken in India veroorzaken.
Josef Aschbacher, hoofd van ESA's aardobservatieprogramma vat de opdracht van Sentinel 5P samen: 'Het is de zesde satelliet van het Europese Copernicus-programma, maar de eerste die zich exclusief bezighoudt met het monitoren van onze atmosfeer. Deze eerste afbeeldingen geven een bijzonder beeld van wat ons te wachten staat. Ze zijn niet alleen een belangrijke mijlpaal voor de missie Sentinel 5P, maar ook een belangrijke mijlpaal voor Europa.'
'Data zoals deze zullen de basis worden van de Copernicus Atmosphere Monitoring Service', aldus Aschbacher. 'Ze zullen gebruikt worden om voorspellingen te doen en zullen uiteindelijk een waardevol middel zijn om milieubeleid op te baseren.'
Het hart van Sentinel 5P bestaat uit het hypergevoelige TROPOspheric Monitoring Instrument, kortweg TROPOMI. Dit in Nederland ontwikkelde instrument kan vervuilende stoffen als stikstofdioxide, methaan, koolmonoxide en aerosolen (een mengsel van kleine stofdeeltjes of vloeistofdruppels in een gas) in kaart brengen. Al deze stoffen hebben invloed op de lucht die we inademen en op ons klimaat.
Na de lancering van de satelliet onderging TROPOMI een gepland ontsmettingsproces. De deur die hem daarbij afgesloten hield van de ruimte is recentelijk geopend. Daarmee zag TROPOMI zijn eerste lichtstralen, waarna hij zijn eerste afbeeldingen kon nemen.
De eerste resultaten werden onthuld door de Duitse ruimtevaartorganisatie DLR, dat de data van Sentinel 5P verwerkt. De satelliet brengt niet alleen vervuiling in ongekend detail in kaart, maar doet dat ook nog eens iedere dag voor de hele planeet. De missie heeft onder andere de as spuwende vulkaan Mount Agung op het Indonesische eiland Bali vastgelegd.
'Deze eerste beelden zijn verbazingwekkend, zeker gezien het feit dat de satelliet pas in de eerste fase van zijn werkzame bestaan verkeert', aldus Stefan Dech, hoofd van het DLR-aardobservatiecentrum . 'TROPOMI belooft ons beelden van vervuiling te laten zien die gedetailleerder zijn dan ooit. En het lijkt die belofte zeker waar te maken.'
Belangrijke rol voor Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie
Met ondersteuning van het Belgisch Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO) speelt het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA), gevestigd op het plateau van Ukkel, een hoofdrol bij de productie, validatie en analyse van de gegevens die Sentinel 5P in de toekomst zal verzamelen.
In totaal zijn zowat 30 onderzoekers, verspreid over vier verschillende teams, betrokken bij de analyse van de gegevens van het instrument TROPOMI.
Ze ontwikkelden onder meer het officiële algoritme voor de bepaling van de hoeveelheden zwaveldioxide en formaldehyde, twee belangrijke vervuilende stoffen die een rol spelen bij de klimaatverandering. Het BIRA helpt ook mee bij de bepaling van de ozonconcentraties en bij de operationele kwaliteitsmonitoring van alle atmosferische data van Sentinel 5P.
Er zullen ook modellen van de atmosfeer worden opgesteld om de gevolgen te analyseren die de waarnemingen van de satelliet hebben op het vlak van de uitstoot van vervuilende stoffen en de processen die zich in de atmosfeer afspelen.
