Sterrenkijkdagen 2004:
astronomie is boeiend!
Op vrijdag 26 en zaterdag 27 maart 2004 worden in Vlaanderen voor de tweeëntwintigste keer sterrenkijkdagen gehouden. Amateursterrenkundigen en sterrenkundige organisaties zetten de deuren open om het publiek kennis te laten maken met de nachtelijke sterrenhemel. In het bijzonder zijn de planeten Jupiter, Saturnus en Venus te bewonderen.
De sterrenkijkdagen worden georganiseerd door de Vereniging voor Sterrenkunde (VVS), in samenwerking met de volkssterrenwachten en andere sterrenkundige verenigingen. De bedoeling is iedereen op een informele wijze te laten kennisnemen van de sterrenhemel.
Want door het veelvuldige strooilicht is het contact van de 'gewone' mens met de nachthemel bijna helemaal verdwenen, meteen voor de VVS een van de aanleidingen voor de organisatie van de jaarlijkse sterrenkijkdagen. "Sterrenkunde is geen bezigheid van wereldvreemde geleerden, maar een wetenschap die voor iedereen boeiend kan zijn", zo heet het bij de VVS.
Geen spitstechnologie, geen robots, satellieten of ruimtetelescopen... Om de wonderen van de nachtelijke sterrenhemel te zien heeft men alleen maar zijn eigen ogen nodig. In de ongeveer 30 verschillende waarnemingsposten kan men met behulp van telescopen en de enthousiaste inzet van honderden amateurastronomen vanaf 19 uur de maan en de planeten ook "van dichtbij" bewonderen.
Het weer gaat uiteraard zoals steeds zijn eigen gangetje. Als het bewolkt is en er geen sterren of planeten te zien zijn is er in de meeste waarnemingsposten een vervangprogramma (voordrachten, tentoonstellingen, diareeksen, internetsessies…). Dus ook dan blijft een bezoek aan een post interessant.
Waar u in uw omgeving terecht kunt vindt u door te klikken op de links rechtsboven. Overigens zijn er van 26 tot 28 maart ook sterrenkijkdagen in Nederland.
Wat is er te zien?
Maan met kraters
De maan heeft tijdens de sterrenkijkavonden de vorm van een dunne sikkel die iedere dag iets in breedte toeneemt. Op 29 maart is de maan half verlicht: dan is zij in Eerste Kwartier. Vooral op 26 maart de sikkel nog erg smal. Op 26 en 27 maart staat de maan in het sterrenbeeld Stier, op 28 maart in de Tweelingen. Op 26 maart staat de sterrengroep van het Zevengesternte rechts van de maan.
Met behulp van een verrekijker kunnen we op de maan enkele kraters zien, een telescoop toont er vele tientallen. Het Zevengesternte is een fraaie sterrenverzameling die het beste tot zijn recht komt met een verrekijker: een schitterend gezicht zo'n sterrenhoop in de ruimte.
Venus en Mercurius
Aan het begin van de avond schittert de planeet Venus aan de westelijke hemel. Het is het helderste lichtje aan de hele hemel, afgezien van de maan. Met een telescoop bekeken vertoont Venus een schijngestalte. Eind maart lijkt Venus op een half verlichte maan. Rechtsonder Venus is kort na zonsondergang nog een kleinere stip te zien: dat is de planeet Mercurius.
Jupiter en heldere sterren
Jupiter is ook een heldere planeet: na Venus de meeste opvallende stip aan de hemel! Hij is vrijwel de hele nacht zichtbaar. Aan het begin van de avond staat hij in het oosten in het sterrenbeeld Leeuw.
Bekijken we Jupiter met een verrekijker dan kunnen we enkele kleine stipjes vlakbij de planeet opmerken. Met een telescoop zijn die veel duidelijker zichtbaar. Het zijn manen van Jupiter. In zo'n sterrenkijker is Jupiter zelf te zien als een iets afgeplat bolletje met een of meer donkere wolkenbanden erop.
Saturnus met de ring
Saturnus siert het sterrenbeeld Tweelingen en is herkenbaar als een vrij opvallende, maar niet al te heldere ‘ster’ die niet twinkelt. Saturnus met zijn fraaie ring is een van de mooiste hemellichamen die we met een amateurtelescoop kunnen waarnemen.
Behalve die ring toont een kijker ook Titan, een van de vele manen van Saturnus. De ruimteverkenner Cassini is nu onderweg naar Saturnus. Hij komt er in juli 2004 aan. In december 2004 komt Cassini ook in de buurt van Titan. Dat is een zeer belangrijk moment, omdat dan ESA’s Huygens-sonde wordt afgestoten.
Huygens zal in januari 2005 afdalen op het oppervlak van Titan. Titan is een zeer grote maan met een dikke atmosfeer die veel overeenkomsten vertoont met de oeratmosfeer van de aarde. De bedoeling is dat de sonde tijdens de afdaling wind-, wolken- en temperatuurmetingen gaat doen. Eenmaal op het oppervlak geland zal het ook de complexe organische chemie bestuderen die in de atmosfeer van Titan aan het werk is. In de oeratmosfeer van de aarde ontstonden ooit de eerste bouwstenen voor het leven.
Fraaie gasnevel
Het sterrenbeeld Orion staat aan ’s avonds in het zuidwesten. Onder de drie gordelsterren in het midden van dit sterrenbeeld zien we met het blote oog – als het goed helder is – een klein vlekje. De verrekijker laat een duidelijk neveltje zien en een telescoop biedt een prachtig grillige nevelvlek met sterretjes erin: de beroemde Orionnevel. Het is een gebied van waterstofgas tussen de sterren, op 1500 lichtjaar van ons vandaan, waar nog steeds nieuwe sterren geboren worden.
