Sterrenkijkdagen willen 'contact' met sterrenhemel aanmoedigen
Op vrijdag 19 en zaterdag 20 maart 2010 organiseert de Vereniging Voor Sterrenkunde (VVS) voor de 28ste keer de Sterrenkijkdagen. Men kan dan op meer dan 30 plaatsen in Vlaanderen terecht om naar de sterren te kijken.
Onder meer door het veelvuldige strooilicht is het contact van de gewone mens met de nachthemel bijna helemaal verdwenen. Voor de VVS is dit een van de aanleidingen voor de organisatie van de jaarlijkse Sterrenkijkdag.
Dankzij de medewerking van volkssterrenwachten, sterrenkundige clubs en individuele amateur-astronomen kan het grote publiek tijdens de sterrenkijkdagen genieten van de pracht van de sterrenhemel. Honderden amateur-astronomen in ruim 30 waarnemingsposten in Vlaanderen staan op vrijdag- en zaterdagavond vanaf 19 uur klaar om bezoekers door middel van hun sterrenkijkers te begeleiden op een reis tussen de sterren. Bij tegenvallend weer wordt voorzien in een ruim aanbod aan vervangingsprogramma's.
Als het weer meezit is er heel wat te zien. In de vooravond is de jonge maansikkel te bewonderen in het zuidwesten. Op vrijdagavond is de maan voor slechts ongeveer 15% verlicht, op zaterdagavond is dat al voor 22%. Daarenboven staat de maan op zaterdagavond net onder de Pleiaden, een prachtige open sterrenhoop in het sterrenbeeld Stier. Reeds door een kleine telescoop biedt de maan een adembenemend uitzicht met de 'zeeën' vol gestolde lava, de vele kraters die ontstaan zijn door inslagen van grote en kleine brokstukken op het maanoppervlak, en de hooggebergten, die boven de zeeën en kraters uitkomen.
Naast de maan zijn op de sterrenkijkdagen ook de planeten Mars en Saturnus te zien. Mars prijkt hoog in het zuiden aan de hemel. Men moet echter door een middelgrote telescoop kijken om iets op het schijfje van de planeet te kunnen zien. Dat schijfje is bijzonder klein, zo groot als een stuk van één euro, gezien van op een afstand van 450 meter. Maar met wat geduld kan men doorheen een telescoop toch nog enkele details op het marsoppervlak onderscheiden.
Saturnus is met haar ringenstelsel zonder twijfel de mooiste planeet van ons zonnestelsel. Die ringen kan men al door een kleine telescoop zien. We kijken momenteel echter bijna tegen de zijkant van de ringen van Saturnus aan. Daardoor zijn ze niet erg 'geopend' en zien ze er sterk afgeplat uit. Door een telescoop zijn ook verschillende van de meer dan 60 bekende manen van Saturnus te zien.
De veel verder gelegen sterren vormen de vele sterrenbeelden aan de hemel. ’s Avonds in maart zien we aan de zuidelijke hemel een combinatie van de winter- en lentesterrenbeelden. De sterrenbeelden Orion en Stier staan in het zuidwesten. Ze zakken al langzaam weg in het westen terwijl in het oosten de typische lentesterrenbeelden zichtbaar worden. Vooral het sterrenbeeld Leeuw valt hierbij op met Regulus als helderste ster. Tussen de Leeuw en Orion vinden we, hoger aan de hemel, de Tweelingen, met de twee heldere sterren Castor en Pollux. Vergeet ook niet even te kijken naar de Grote Beer, het bekendste sterrenbeeld, dat zich hoog in het noordoosten bevindt. Verleng de twee voorste sterren van het 'karretje' vijf maal om zo tot bij de Poolster te komen, die bijna onbeweeglijk in het noorden staat.
Wanneer de maan is ondergegaan, wordt de hemel veel donkerder, zeker buiten de steden en ver van lichtvervuiling. Dan ziet men aan de hemel niet alleen heel wat sterren, maar ook sterrenhopen en nevels. Een van de meest opvallende objecten is de Orionnevel, die zich in het 'zwaard' van Orion bevindt. Het is een gigantisch conglomeraat van gaswolken en jonge hete sterren dat zich op een afstand van ongeveer 1300 lichtjaar van de aarde bevindt.
Er zijn echter nog andere objecten te bewonderen, die zeker ook de moeite waard zijn zoals de mooie open sterrenhoop M35 in de Tweelingen. Vergeet ook Praesepe (de 'kribbe' of 'bijenkorf') niet, een andere open sterrenhoop in het sterrenbeeld Kreeft. Dit vrij onopvallende sterrenbeeld vind je tussen de Tweelingen en de Leeuw, hoog in het zuiden. Iets moeilijker zijn nog M65 en M66, twee sterrenstelsels in het 'achterlijf' van de Leeuw. Aan de hemel zien we ze als bleke vlekjes. Het zijn echter beide sterrenstelsels zoals ons eigen melkwegstelsel, met miljarden sterren en duizenden gaswolken die ronddraaien in een gigantische schijf.
Praktisch
Informatie over de sterrenkijkdagen is te vinden op de website
Daar is ook een lijst te vinden van de waarnemingsplaatsen in Vlaanderen, samen met een overzicht van de activiteiten die er doorgaan, alsook een routebeschrijving.
Naar een mededeling van de Vereniging Voor Sterrenkunde (VVS)
