Vlaamse arts gaat onderzoek doen op zuidpool

ESA sponsort elk jaar één wetenschapper voor het onderzoekscentrum Concordia. De Vlaamse arts werd vooral geselecteerd vanwege haar specialisme in onderzoek naar menselijke prestaties in extreme omstandigheden. Tijdens haar verblijf op het poolstation zal ze dan ook onderzoek doen naar de manier waarop haar eigen lichaam en dat van de rest van de bemanning zich aanpast aan het leven op de zuidpool.

Licht en zuurstof

Het onderzoek komt de ruimtevaart ten goede, omdat het leven in het poolstation veel lijkt op het leven aan boord van een ruimteschip. Omdat Concordia bijvoorbeeld op 3200 meter boven zeeniveau ligt is de lucht er ijler en is er minder zuurstof. Daar moeten de bemanningsleden mee leren omgaan.

Van de zes maanden die de onderzoekers in totaal in het poolstation zal doorbrengen zijn er vier in totale duisternis gehuld. In de winter komt de zon namelijk niet op op de zuidpool. Dat heeft zo zijn effect op slaappatronen. Dat is iets waar de astronauten aan boord van het internationale ruimtestation ISS ook mee te maken krijgen: voor hen komt de zon ieder anderhalf uur opnieuw op.

Compleet afgezonderd

Pattyn vertrok op 20 november om de winter door te gaan brengen op de zuidpool. Wanneer het op het noordelijk halfrond zomer is, is het op het zuidelijk halfrond winter. Naast Pattyn zullen nog zeven andere wetenschappers in het poolstation verblijven. Onder hen bevinden zich onder andere een apotheker, twee astronomen, een astrofysicus en een glacioloog.

Tijdens het verblijf op het poolstation zijn Pattyn en de andere bemanningsleden compleet afgezonderd van de buitenwereld. Gedurende de wintermaanden kan niets of niemand de basis verlaten of naar de basis toekomen. Dat betekent dat de bemanning helemaal op zichzelf is aangewezen. Ook bij een eventueel noodgeval. Net zoals dat het geval is bij astronauten in de ruimte.

Veelbelovend onderzoek

Als een voormalig militair arts is Pattyn geknipt voor deze klus. Tijdens haar onderzoek zal ze onder andere microbiologische monsters verzamelen, bloed afnemen om hormonen te analyseren en de hersendruk van andere bemanningsleden meten.

Daarnaast houdt ze een videodagboek bij van haar aanwezigheid op het poolstation. Dit videodagboek wordt gebruikt om de stemming van de bemanning te analyseren zonder hen daar directe vragen over te stellen. Door te kijken naar de manier van praten van de bemanningsleden kan worden bepaald hoe zij zich voelen.

“Dit onderzoek is veelbelovend omdat het een veelvoorkomend probleem binnen de psychologie kan oplossen. Het leert ons aanvoelen hoe mensen zich voelen zonder dat ze dat zelf tegen je hoeven te vertellen”, aldus Pattyn.

Humeur en slaapapneu

De resultaten van het onderzoek kunnen door de Europese ruimtevaartorganisatie ESA gebruikt worden om de gevoelens van astronauten te bepalen. Maar ook mensen op aarde kunnen profiteren van de onderzoeksresultaten. Bij een van de onderzoeken wordt bijvoorbeeld gekeken naar de oorzaak van slaapapneu, een ziekte waarbij het lichaam tijdens de slaap plots tot aan dertig seconden lang stopt met ademen.

De bemanningsleden zijn tijdens hun missie te volgen op het Engelstalige Concordia-blog van ESA. Klik op de link in het menu aan de rechterkant om het te bezoeken.

Concordia

Het poolstation Concordia is een van de weinige permanent bewoonde gebouwen in Antarctica. Het onderzoekscentrum ligt vlakbij de zuidpool, op zo'n 600 kilometer afstand van de Russische Vostok-basis.

Om het poolstation in de winter draaiende te houden moeten er constant minstens zeven bemanningsleden aanwezig zijn: een kok, arts, monteur, technisch manager, loodgieter, elektricien en een telecommunicatie-expert.

ESA stuurt ieder jaar een arts voor medisch onderzoek naar het donkere, koude onderzoekscentrum om onderzoek te doen naar de effecten van het leven in isolatie.