Μήπως η Αφροδίτη αλλάζει ταχύτητα;
Το διαστημόπλοιο της ESA Venus Express ανακάλυψε πως ο καλυμμένος από πυκνά σύννεφα γειτονικός μας πλανήτης περιστρέφεται με μια ταχύτητα ελαφρώς μικρότερη από εκείνη που είχε υπολογισθεί παλαιότερα. Έχοντας τη δυνατότητα να διαπεράσει την πυκνή ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, ανακάλυψε ότι κάποια χαρακτηριστικά της επιφάνειας της δε βρίσκονταν ακριβώς εκεί όπου θα έπρεπε.
Με τη βοήθεια του VIRTIS, ένα επιστημονικό όργανο σχεδιασμένο να λειτουργεί στην περιοχή του υπέρυθρου για να διεισδύει στο στρώμα από σύννεφα που καλύπτει τον πλανήτη, οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι χαρακτηριστικά της επιφάνειας του είχαν μετατοπιστεί μέχρι και 20 χιλιόμετρα από τη θέση όπου θα βρίσκονταν εάν η Αφροδίτη περιστρεφόταν με την ταχύτητα που είχε μετρήσει το διαστημόπλοιο της NASA Magellan στις αρχές της δεκαετίας του '90.
Οι νέες μετρήσεις που έχει συγκεντρώσει το διαστημόπλοιο σε τροχιά γύρω από την Αφροδίτη έχουν βοηθήσει τους επιστήμονες να καθορίσουν εάν ο πλανήτης διαθέτει ένα στέρεο ή υγρό πυρήνα, κάτι που θα μας βοηθούσε να κατανοήσουμε καλύτερα τη δημιουργία του, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε.
Στην περίπτωση που η Αφροδίτη διαθέτει στέρεο πυρήνα, κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως η μάζα της θα ήταν συγκεντρωμένη στο κέντρο της. Σε αυτήν την περίπτωση, η περιστροφή του πλανήτη δεν θα επηρεαζόταν σημαντικά από εξωτερικές δυνάμεις.
Οι πιο σημαντικές από τις δυνάμεις που δέχεται έχουν την πηγή της στην πυκνή ατμόσφαιρα του πλανήτη - εκτιμάται ότι η πίεση είναι 90 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γης και αέριες μάζες, οι οποίες κινούνται με υψηλές ταχύτητες, διαταρράσουν την ταχύτητα περιστροφής λόγω της τριβής που αναπτύσσεται με την επιφάνεια του εδάφους.
Η Γη βρίσκεται υπό την επίδραση παρόμοιων δυνάμεων, οι οποίες προέρχονται από ανέμους που πνέουν, καθώς και τις παλίρροιες που παρατηρούνται σε ωκεανούς και θάλασσες. Η διάρκεια μιας γήινης ημέρας μπορεί να μεταβληθεί μέχρι και ένα χιλιοστό του δευτερόλεπτου, ανάλογα με την ταχύτητα και κατεύθυνση των ανέμων, όσο και τις θερμοκρασίες που επικρατούν στη διάρκεια κάθε χρόνου.
Τις δεκαετίες του '80 και του '90, τα διαστημόπλοια Venera και Magellan σχεδίασαν χάρτες της επιφάνεια της Αφροδίτης, η οποία παρέμενε κάτω από πέπλο μυστηρίου και από μία πυκνή ατμόσφαιρα πλούσια σε δηλητηριώδη αέρια. Οι χάρτες αυτοί μας έδωσαν την πρώτη λεπτομερή και ολοκληρωμένη εικόνα ενός τόσο ξεχωριστού, όσο και εχθρικού περιβάλλοντος.
Κατά τη διάρκεια της τετραετούς αποστολής του, το Magellan είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει χαρακτηριστικά στην επιφάνεια του πλανήτη και να συγκεντρώσει μετρήσεις που επέτρεψαν στους επιστήμονες να υπολογίσουν τη διάρκεια μίας μέρας, η οποία ισοδυναμεί με εκείνη 243,0185 ημερών στη Γη.
Ωστόσο, χαρακτηριστικά στην επιφάνεια της Αφροδίτης τα οποία παρατηρήθηκαν 16 χρόνια αργότερα από την αποστολή Venus Express θα μπορούσαν να ταυτίζονται με εκείνα που παρατηρήθηκαν από το Magellan, εάν η διάρκεια της ημέρας είναι κατά μέσο όρο 6,5 λεπτά μεγαλύτερη από εκείνη που είχε αρχικά υπολογίσει το Magellan.
Κάτι τέτοιο φαίνεται να συμφωνεί και με τις πιο πρόσφατες μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν από τη Γη με ειδικά ραντάρ για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
«Όταν οι δύο χάρτες δεν συμφωνούσαν, θεώρησα πως είχε γίνει κάποιο λάθος στους υπολογισμούς μου, καθώς το Magellan μέτρησε την τιμή με ιδιαίτερα μεγάλη ακρίβεια, ωστόσο είχαμε ελέγξει κάθε πιθανό λάθος που περνούσε από το μυαλό μας,» σημείωσε ο Nils Muller από το Γερμανικό Αεροδιαστημικό Κέντρο DLR, ο οποίος είναι επικεφαλής της ομάδας συγγραφέων που δημοσίευσε μία ερευνητική εργασία σχετικά με την περιστροφή της Αφροδίτης.
Επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και ο Özgur Karatekin του Βασιλικού Αστεροσκοπείου του Βελγίου, εξέτασε την πιθανότητα τυχαίων μικρής χρονικής διάρκειας διακυμάνσεων στην διάρκεια της ημέρας της Αφροδίτης, ωστόσο κατέληξε στο συμπέρασμα πως κατά μέσο όρο θα πρέπει το άθροισμά τους να είναι μηδενικό.
Από την άλλη, πρόσφατα ατμοσφαιρικά μοντέλα έδειξαν ότι ίσως ο καιρός στον πλανήτη να χαρακτηριζόταν από κύκλους διάρκειας δεκαετίων, οι οποίοι θα μπορούσαν να συνοδεύονταν από εξίσου μακροχρόνιες αλλαγές στην περίοδο περιστροφής. Μεταξύ άλλων, οι επιστήμονες μελετούν την μεταβολή της στροφορμής τόσο της Αφροδίτης και της Γης, όταν οι δύο πλανήτες βρίσκονται σε μικρή σχετικά απόσταση ο ένας από τον άλλο.
«Ο ακριβής προσδιοριστμός του ρυθμού περιστροφής της Αφροδίτης θα βοηθήσει τον σχεδιασμό μελλοντικών διαστημικών αποστολών, καθώς θα χρειαστούν λεπτομερείς πληροφορίες για την επιλογή των πιθανών σημείων προσγείωσης», εξήγησε ο Håkan Svedhem, ένας από τους επιστήμονες της ESA που εργάζονται στο πρόγραμμα Venus Express.
Παρόλο που περαιτέρω μελέτη είναι απαραίτητη, το διαστημόπλοιο Venus Express αποδεικνύει ήδη την ικανότητα του να διεισδύει στο μυστήριο αυτού του τόσο αινιγματικού πλανήτη βαθύτερα από όσο είχε κανείς ονειρευτεί.
