Μια πολύχρωμη κοσμική κουρτίνα

Αυτό το ουράνιο θέαμα δημιουργήθηκε από μια στεφανιαία μαζική εκτίναξη, ή CME - μια μαζική έκρηξη στον ήλιο - στις 15 Μαρτίου. Ένας στολίσκος διαστημικών σκαφών που παρατηρούν τον Ήλιο, συμπεριλαμβανομένων των παρατηρητηρίων SOHO και Proba-2, παρακολουθούσαν καθώς εκατομμύρια τόνοι μαγνητικά φορτισμένα σωματίδια εκτοξεύονταν στο διάστημα προς την κατεύθυνση της Γης. 

Σαρώνοντας το εσωτερικό ηλιακό σύστημα σε περίπου 3 εκατομμύρια χιλιόμετρα ανά ώρα, η έκρηξη έφτασε στη Γη, 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά, σε μόλις δύο ημέρες. Το αέριο σύννεφο συγκρούστηκε με το μαγνητικό πεδίο της Γης γύρω στις 4:30 GMT (6:30 ώρα Ελλάδος), στις 17 Μαρτίου.

Αρχικά, η σύγκρουση πυροδότησε μια σχετικά ήπια γεωμαγνητική καταιγίδα. Έπειτα η μαγνητική διαταραχή εντάθηκε μέχρι που έγινε η ισχυρότερη καταιγίδα του τρέχοντος ηλιακού κύκλου. Η αύξηση αυτή συνέβη επειδή οι επιπτώσεις της CME ενισχύθηκαν με την άφιξη ενός ταχέως κινούμενου ρεύματος σωματιδίων στον ηλιακό άνεμο.

Η αύξηση στη συνολική γεωμαγνητική δραστηριότητα απελευθέρωσε ενέργεια στην ατμόσφαιρα, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας θαυμάσιας, ευρείας εμφάνισης του βόρειου σέλαος - τα Φώτα του Βορρά.

Όταν τα φορτισμένα σωματίδια από τον Ήλιο διεισδύουν στην μαγνητική ασπίδα της Γης, διοχετεύονται προς τα κάτω κατά μήκος των γραμμών του μαγνητικού πεδίου μέχρι να χτυπήσουν άτομα αερίου ψηλά στην ατμόσφαιρα. Σαν ένας γιγάντιος λαμπτήρας φθορισμού νέον, η αλληλεπίδραση με τα διεγερμένα άτομα οξυγόνου παράγει μια πράσινη ή, σπανιότερα, μια κόκκινη λάμψη στον ουρανό τη νύχτα, ενώ τα διεγερμένα άτομα αζώτου αποδίδουν χρώματα μπλε και μωβ.

Κανονικά, το καλύτερο μέρος για να δείτε αυτές τις εντυπωσιακές ουράνιες επιδείξεις είναι μέσα στο «οβάλ σέλας», το οποίο βρίσκεται περίπου 65-70º βόρεια ή νότια του ισημερινού, που περιβάλλει τα πολικά καλύμματα. Όπως φαίνεται και σε αυτή την όμορφη εικόνα, η Ισλανδία είναι μια προνομιακή τοποθεσία για να παρατηρήσει κανείς το Βόρειο Σέλας.

Ωστόσο, οι εμφανίσεις του σέλαος δεν είναι απλά διακοσμητικοί ουράνιοι περισπασμοί. Είναι πιο συχνοί όταν η δραστηριότητα του ήλιου πλησιάζει στο αποκορύφωμά της περίπου κάθε 11 χρόνια. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η εισροή σωματιδίων υψηλής ενέργειας και ο στροβιλισμός του μαγνητικού πεδίου της Γης μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει διακοπές ρεύματος, διακοπή των ραδιοεπικοινωνιών, βλάβες σε δορυφόρους, ακόμη και να απειλήσει την ασφάλεια των αστροναυτών. Για περισσότερο από μια δεκαετία, το κουαρτέτο δορυφόρων Cluster της ESA αποκαλύπτει τα μυστικά αυτής της περίπλοκης σύνδεσης Ήλιου-Γης.

Φωτογραφία: C. Gauna.