Προστατεύοντας τη Γη από τον διαστημικό καιρό
Οι θεαματικές λαμπερές εκδηλώσεις του σέλαος αυτής της εβδομάδας στο νυχτερινό ουρανό νοτιότερα από το συνηθισμένο επισήμαναν την επίδραση που μπορεί να έχει ο «διαστημικός καιρός» πάνω στη Γη.
Μια ισχυρή ηλιακή έκλαμψη εντοπίστηκε στον Ήλιο την περασμένη Κυριακή, ένα γεγονός που σχετίζεται γενικά με ισχυρές εκτινάξεις μάζας και καταιγίδες ηλιακής ακτινοβολίας. Η ροή των σωματιδίων που έρχονται από από το πλησιέστερο άστρο μας - ο ηλιακός άνεμος - εντοπίστηκε μέσω δορυφόρου, να επιταχύνεται.
Οι επίγειοι αισθητήρες κατέγραψαν ένα μαγνητικό ερέθισμα τη στιγμή που το κρουστικό κύμα από τον ήλιο πέρασε δίπλα από τον πλανήτη μας. Αυτό προκάλεσε μια γεωμαγνητική καταιγίδα, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό Σέλας που ήταν ορατό από χιλιάδες ανθρώπους σχετικά χαμηλά μέχρι τα νοτιότερα τμήματα της Σκανδιναβίας και την Ουαλία.
Ένα παρόμοιο γεγονός στις 10 Σεπτέμβρη 2014 προκάλεσε το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης για το πώς ο διαστημικός καιρός επηρεάζει τη Γη. Την ημέρα εκείνη, μια ισχυρή ηλιακή έκλαμψη εντοπίστηκε από τον δορυφόρο της ESA Proba-2 και μια σχετικά γρήγορη εκτίναξη μάζας βρέθηκε από τον δορυφόρο SOHO αμέσως μετά.
Πολυάριθμοι επίγειοι τομείς ενδέχεται να επηρεαστούν από τον καιρό του διαστήματος στην σημερινή οικονομία της Ευρώπης. Ο τομέας της ενέργειας είναι ένας δυνητικά σημαντικός πελάτης της υπηρεσίας διαστημικού καιρού που αναπτύσσεται από το πρόγραμμα ευαισθητοποίησης της κατάστασης στο διάστημα της ESA (Space Situational Awareness programme).
Οι επιπτώσεις στο έδαφος μπορεί να περιλαμβάνουν ζημιά και αποδιοργάνωση στα δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, αυξημένη διάβρωση του αγωγού, και υποβάθμιση των ραδιοεπικοινωνιών.
Για τη βιομηχανία πετρελαίου, για παράδειγμα, είναι σημαντικό να υπάρχουν γεωμαγνητικά δεδομένα για την κατεύθυνση των γεωτρήσεων, επειδή το γήινο μαγνητικό πεδίο μπορεί να ποικίλλει σημαντικά, ακόμη και σε μια κανονική ημέρα και πολύ περισσότερο κατά τη διάρκεια μιας γεωμαγνητικής καταιγίδας.
Μια συνέπεια του διαστημικού καιρού είναι η εμφάνιση ενός εδαφικού ηλεκτρικού πεδίου και επαγωγικών ρευμάτων που μπορεί να ρέουν σε μεγάλες αγώγιμες δομές, όπως οι γραμμές μεταφοράς ενέργειας και οι μακριές σωληνώσεις. Ένα διάσημο παράδειγμα είναι η κατάρρευση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας Hydro-Québec τον Μάρτιο του 1989.
Υπάρχει ο κίνδυνος ότι μια εξαιρετικά μεγάλη γεωμαγνητική καταιγίδα θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας στις σκανδιναβικές χώρες και τη Μεγάλη Βρετανία, με συνέπειες που θα γίνονται αισθητές ως τον μακρινό νότο όπως η βόρεια Ισπανία και η Ιταλία.
Πληροφορίες σχετικά με τον ηλιακό άνεμο και άλλο διαστημικό καιρό επιστρέφονται συνεχώς από το διαστημόπλοιο και τα συστήματα εδάφους. Κοιτάζοντας τον ήλιο, οι μελέτες του SOHO κυμαίνονταν από το εσωτερικό του αστέρα μας, την ορατή επιφάνεια του και την θυελλώδη ατμόσφαιρα, όπου τα ηλιακός άνεμος φυσάει σε μακρινές περιοχές του ηλιακού μας συστήματος.
Πολλές από τις παρατηρήσεις του SOHO χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση για την παρακολούθηση και την πρόγνωση του διαστημικού καιρού.
Πρόσφατα, ο Proba-2 άρχισε να συμπληρώνει αυτές τις παρατηρήσεις για τη βελτίωση της παρακολούθησης του διαστημικού καιρού. Επιστημονικές αποστολές, όπως το Cluster έχουν παράσχει πολλά δεδομένα μέσα στα χρόνια, για το πώς ο ηλιακός άνεμος επηρεάζει τον πλανήτη μας σε τρεις διαστάσεις, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ των φορτισμένων σωματιδίων του ηλιακού ανέμου και τη μαγνητόσφαιρα της Γης. Το τρίο των πανομοιότυπων δορυφόρων Swarm μελετά την ιονόσφαιρα και το μαγνητικό πεδίο μας.
Οι πληροφορίες από τις επιστημονικές αποστολές αποδίδουν μια καλύτερη κατανόηση του διαστημικού καιρού και θα βοηθήσουν να βελτιωθεί η πρόγνωση του ηλεκτρομαγνητικού περιβάλλοντος κοντά στη Γη και τον αντίκτυπο που έχει ο ηλιακός άνεμος στη Γη.
Το πρώτη Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης Διαστημικού Καιρού (European Space Weather Helpdesk) παρέχεται από το Κέντρο Συντονισμού Διαστημικού Καιρού (Space Weather Coordination Centre) στον Διαστημικό Πόλο στις Βρυξέλλες, Βέλγιο.
Οι διαχειριστές του Κέντρου είναι διαθέσιμοι να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με το προγενέστερο δίκτυο και τις διαστημικές καιρικές συνθήκες γενικότερα.
Το γραφείο υποστήριξης συντονίζει τις δυνατότητες του διαστημικού καιρού των ομόσπονδων κέντρων Expert Service Centres διαστημικού καιρού στα κράτη μέλη της ESA και στο κέντρο Δεδομένων Διαστημικού Καιρού (Space Weather Data Centre) στο σταθμό Redu της ESA στο Βέλγιο.
Με τον τρόπο αυτό, η ESA δημιουργεί ένα δίκτυο που θα ενσωματώσει και θα αξιοποιήσει την υφιστάμενη ευρωπαϊκή υποδομή για καλύτερες υπηρεσίες διαστημικού καιρού.
