Dromen over een rode kerst: feestelijke figuren nabij de zuidpool van Mars

Dit beeld van de Mars Express High Resolution Stereo Camera toont de welomlijnde vleugels van een engelachtige figuur met aureool en precies in het midden een groot hart. Deze figuren lijken uit het Marsoppervlak te springen; de donkere kleur is het resultaat van de samenstelling van de duinvelden, die grotendeels bestaan uit zand dat rijk is aan donkere, rotsvormende mineralen (pyroxeen en olivijn) die ook op aarde te vinden zijn.

Dit tafereel is te vinden in het zuidpoolgebied van Mars, waarbij de pool zelf zich direct buiten het beeld aan de rechterkant (zuid) bevindt. De zuidpool is meestal bedekt met een 1,5 km dikke ijskap van ongeveer 400 km lang en met een volume van 1,6 miljoen kubieke kilometer, waarvan iets meer dan 12% waterijs is. De rest van de kap bestaat voor een groot deel uit 'droog ijs' (solide koolstofdioxide), dat in de winter uit de atmosfeer bevriest en vervolgens in de zomer sublimeert (van vast naar gas). 

Aangezien het zuidelijk halfrond van Mars momenteel de zomer doormaakt, ziet men hier de zuidelijke poolijsvoorraden van de planeet op hun laagste jaarlijkse gemiddelde.

De ‘engel’ en het ‘hart’ zijn allebei interessante figuren. Ten eerste wordt de hand van de engel, gezien alsof deze naar links reikt, beschouwd als een grote sublimatiekuil, een soort eigenschap die zich vormt als ijs in gas verandert en lege plekken en depressies in het planeetoppervlak achterlaat (een proces dat vaak optreedt bij seizoensverandering). Sublimatiekuilen zijn rechts te zien. Ook zijn deze waargenomen op andere planeten in het Zonnestelsel, zoals Pluto.

Als we verder kijken, zien we dat het ‘hoofd’ en de aureool van de engel worden gevormd door een inslagkrater, gecreëerd door een ruimtelichaam. Op het moment dat deze impactor het oppervlak raakte, werden de talrijke gelaagde afzettingen waaruit het zuidelijke poolgebied bestaat, onthuld. Deze ondergrondse lagen kunnen worden gezien in andere gebieden waar het oppervlak is verstoord - gebieden die duidelijk herkenbaar zijn in het bijbehorende topografische beeld door hun bijzonder lage hoogte - en wijzen op de lange, complexe, interessante geschiedenis van dit deel van Mars.

Het hart wordt benadrukt door een steile helling - een lijn van rotsen of steile hellingen die is ontstaan door erosieve processen - en afgescheiden van de donkere oppervlakte van de duinen eronder. De oorsprong van dit donkere materiaal, dat overal op Mars te vinden is, blijft onduidelijk. Wetenschappers stellen dat het ooit dieper onder het oppervlak heeft bestaan in materiaallagen die gevormd werden door oude vulkanische activiteit. Hoewel dit materiaal aanvankelijk begraven was, is het sindsdien naar de oppervlakte gebracht door voortdurende inslagen en erosie, en vervolgens wijder verspreid over de planeet door de Martiaanse winden.

Dit landschap toont ook de stofduivels in het donkere, gekraste patroon aan de linkerkant. Stofduivels komen veel voor op Mars en vormen zich als stof dat door de wind van het door de zon verwarmde oppervlak wordt opgezweept. Hier hebben de stofduivels het oppervlaktemateriaal opgetild en weggedragen, waarbij ze donkere sporen achterlaten.

De zuidpool van Mars is een zowel fascinerende als waterige regio. Nog maar een paar maanden geleden vond Mars Express tekenen van drie nieuwe vijvers van zout vloeibaar water waarvan wordt gedacht dat deze hier onder het ijs liggen, wat bijdraagt aan de ontdekking van een groot ondergronds reservoir in 2018. Hoewel de Rode Planeet vandaag de dag droog en levenloos lijkt, was het ooit veel warmer en natter, net als de vroege aarde. Hoewel het oppervlak misschien niet langer geschikt is voor water, kan de ondergrond een gunstige omgeving blijven voor oude meersystemen die bewijs kunnen leveren van leven op Mars. 

Terwijl velen zich voorbereiden op een veilige en rustige kerstperiode, zal Mars Express niet op zijn lauweren rusten; het ruimtevaartuig zal onze planetaire buurman gedetailleerd blijven observeren en in beeld brengen. De missie heeft sinds het begin in 2003 een verbazingwekkende hoeveelheid informatie over Mars onthuld en helpt ons het water, de geologie, de chemie, de atmosfeer, de manen, de geschiedenis, de context in het Zonnestelsel en nog veel meer beter te begrijpen.