ESTEC neemt afscheid van ruimtevrachtschip ATV met Mediadag

In twee delen staat het imposante ATV te wachten op transport. Het deel met de motoren, de vluchtelektronica en de brandstof- en watertanks wordt nu nog omringd door een huishoge steiger. Zo kunnen journalisten een laatste blik werpen op de duizenden draden, stuk voor stuk gelabeld en gebundeld en netjes langs de binnenkant van het ruimtevaartuig weggewerkt.

Iets verderop staat deel twee, de voorkant. Het koppelmechanisme en de camera's zijn afgeschermd. De andere kant is nog open. In dit deel komt de bagage voor het internationale ruimtestation ISS: eten, drinken, kleren, experimenten en persoonlijke spullen voor de astronauten.

Eenmaal aangekoppeld aan het ruimtestation wordt de 'voorraadkast' onder druk gebracht, zodat er extra werkruimte ontstaat. Na zes maanden trouwe dienst wordt de kast volgeladen met afval en teruggestuurd naar de aarde om volledig te verbranden in de dampkring.

Naast de twee hoofdbestanddelen staan in de cleanrooms honderden onderdelen die mee moeten naar de ruimtehaven in Frans Guyana. En buiten gaat het verder. Kisten met onderdelen, apparatuur en speciaal gereedschap. Samen 400 000 kilo aan spullen, terwijl ATV 'slechts' 11 000 kilo weegt.

Tests

Op ESTEC onderging ATV een uitgebreide serie tests. Zoals een proef in de Elektromagnetische kamer. Die test het ruimtevaartuig op elektromagnetische interferentie. In lekentaal: of er geen apparaten zijn die elkaar storen, zoals de ruitenwissers van een oude auto die vroeger wel eens via ruis op de radio waren te horen.

Toen bleek dat ATV geen last had van 'elektrolekken' ging hij in de akoestische kamer en op de triltafels, samen goed voor het geluid en de trillingen van een lancering met de Ariane-5 raket. Tot slot werd met een drie weken durende test in de grote ruimtesimulator aangetoond dat alle onderdelen ook functioneren in een vacuüm bij extreem hoge en lage temperaturen.

Trots

"We zijn erg blij en trots dat ATV ESTEC verlaat", vertelt Daniel Sacotte, ESA's directeur Bemande Ruimtevaart, Microzwaartekracht en Exploratie. "Vandaag markeert het eind van een lange testcampagne en het begin van de lanceercampagne. Na de lancering van ATV kan Europa het internationale ruimtestation écht gaan gebruiken."

Jules Verne is de eerste van waarschijnlijk vijf ATV’s met goederen die ESA omhoog stuurt. De ontwikkeling, productie en lancering van het eerste exemplaar kost zo’n 1,3 miljard euro. Elke volgende gaat voor ruim driehonderd miljoen euro naar boven. Zo betaalt Europa de rekening voor het gebruik van het ISS voor bijvoorbeeld wetenschappelijke experimenten en het verblijf van astronauten.

"ATV is veel meer dan een ruimtevaartuig", benadrukt ATV projectmanager John Ellwood met gepaste trots. "Het is een vrachtschip, een laboratorium, een raket en twee ruimtevaartuigen. Want alle vitale onderdelen die nodig zijn om deze missie te vliegen zijn dubbel uitgevoerd; voor de zekerheid."

Zoals bij elke ruimtemissie zoomt het team graag in op nieuwe records. ATV gaat de boeken in als het eerste ruimtevaartuig dat volledig automatisch koppelt aan het ISS. "Als alles volgens plan verloopt", zegt ESA-astronaut Jean-Francois Clervoy, "hoeft de bemanning aan boord van het ISS weinig te doen. Ze komt alleen in actie als verhuizers van water en vracht." Natuurlijk zijn de astronauten wel getraind om in te kunnen grijpen, mocht dat nodig zijn.

Lanceercampagne

Half juli vertrekken ATV – en alle spullen die nodig zijn voor de lancering – per schip naar Frans Guyana. Daar begint een achttien weken durende lanceercampagne. De twee delen van ATV moeten weer aan elkaar worden bevestigd. De zonnepanelen (gebouwd door het Nederlandse Dutch Space) worden gemonteerd, de brandstof getankt en talloze laatste en allerlaatste controles uitgevoerd om te zorgen de dat de lancering vlekkeloos verloopt.

Tegelijkertijd bereiden de verschillende controlecentra de missie voor met tien uitgebreide simulaties. ESA's ATV Control Centre in Toulouse, het Johnson Space Center in Houston en TsUP in Moskou lopen de missie door van lancering tot koppeling en terugkeer, zodat alle mogelijke knelpunten aan het licht komen. Sacotte: "De ATV campagne is erg complex en er moet nog veel gebeuren. Maar als we gaan begin volgend jaar, dan zijn we er helemaal klaar voor."