Gaia ziet mogelijke manen rond honderden asteroïden

Eerder had Gaia asteroïden verkend waarvan bekend is dat deze manen hebben - zogenaamde “binaire asteroïden” - en bevestigde dat de veelbetekenende tekenen van deze kleine manen verschijnen in de ultranauwkeurige astrometrische gegevens van de telescoop. Maar deze nieuwe bevinding bewijst dat Gaia “blinde” zoekopdrachten kan uitvoeren om ook volledig nieuwe asteroïden te ontdekken.

“Binaire asteroïden zijn moeilijk te vinden omdat deze meestal zo klein en ver van ons verwijderd zijn”, zegt Luana Liberato van Observatoire de La Côte d'Azur, Frankrijk, hoofdauteur van de nieuwe studie.“Ondanks dat we verwachten dat iets minder dan een zesde van de asteroïden een metgezel heeft, hebben we tot nu toe slechts 500 van de één miljard bekende asteroïden gevonden in binaire systemen.” Maar deze ontdekking laat zien dat er veel asteroïde manen zijn die wachten om gevonden te worden."

Indien bevestigd, voegt deze nieuwe bevinding 352 extra binaire kandidaten toe aan de telling, bijna het dubbele van het bekende aantal asteroïden met manen.

Een uitstekende asteroïdeverkenner

Asteroïden zijn fascinerende objecten en bevatten unieke inzichten in de vorming en evolutie van het zonnestelsel. Binairen zijn nog spannender, waardoor we kunnen bestuderen hoe verschillende lichamen zich vormen, botsen en interageren in de ruimte.

Dankzij de unieke all-sky scanning mogelijkheden heeft Gaia sinds de lancering in 2013 een aantal belangrijke asteroïde ontdekkingen gedaan.

In de derde gegevensrelease wees Gaia precies de posities en bewegingen van 150.000 + asteroïden aan - zo precies dat wetenschappers dieper konden graven en op asteroïden konden jagen die de karakteristieke “wiebeling” vertoonden die werd veroorzaakt door het trekken van een ronddraaiende metgezel (hetzelfde mechanisme als hier weergegeven voor een dubbelster). Gaia verzamelde ook gegevens over asteroïdenchemie, het samenstellen van de grootste verzameling ooit van asteroïde “reflectiespectra” (lichtkrommen die de kleur en samenstelling van een object onthullen).

De 150.000 + banen bepaald in Gaia's derde gegevensrelease werden verfijnd en 20 keer nauwkeuriger gemaakt als onderdeel van de Focused Product Release van de missie vorig jaar. Nog meer banen van asteroïden worden verwacht als onderdeel van Gaia's vierde gegevensrelease (naar verwachting niet voor medio 2026).

“Gaia heeft bewezen een uitstekende asteroïdeverkenner te zijn en is hard aan het werk om de geheimen van de kosmos zowel binnen als buiten het zonnestelsel te onthullen”, zegt Timo Prusti, projectwetenschapper voor Gaia bij ESA. “Deze bevinding benadrukt hoe elke Gaia-gegevensrelease een belangrijke stap is in de gegevenskwaliteit en toont de verbazingwekkende nieuwe wetenschap die mogelijk is gemaakt door de missie.”

Ontmoeting met een binair asteroïdensysteem

ESA zal binaire asteroïden verder verkennen via de komende Hera-missie, die later dit jaar zal worden gelanceerd. Hera zal volgen op NASA's DART-missie - die in 2022 op Dimorphos botste, een maantje die rond de asteroïde Didymos draait, als een asteroïde-afbuigingstest - om een post-impactonderzoek van Dimorphos te produceren. Het zal de eerste sonde zijn die een ontmoeting heeft met een binair asteroïdensysteem.

Gaia hielp astronomen de schaduw van Didymos te bekijken terwijl deze in 2022 voor meer verre sterren passeerde, een waarnemingstechniek die bekend staat als stellaire occultatie. De haalbaarheid van deze techniek is de afgelopen jaren drastisch verbeterd door Gaia's asteroïdenbanen en ultra-precieze sterrenkaarten, wat de immense waarde van de missie voor de verkenning van het zonnestelsel bewijst.

Notities voor editors

Het onderzoek maakte gebruik van gegevens van Gaia's data release 3, gepubliceerd in 2022, en wordt ondersteund door het “GaiaMoons” - project van het Franse nationale onderzoeksbureau (ANR).

'Binary asteroid candidates in Gaia DR3 astrometry' door Liberato et al. (2024) wordt geaccepteerd voor publicatie op 8 augustus 2024 in Astronomy & Astrophysics. doi.org/10.1051/0004-6361/202349122

ESA's Gaia-ruimtetelescoop werd op 19 december 2013 gelanceerd en houdt sinds 2014 de hemel in de gaten. Lees meer over enkele van de belangrijkste prestaties van de telescoop.

ESA's Hera-missie is gepland voor lancering in oktober 2024 en de ontmoeting met het Didymos-Dimorphos-systeem in oktober 2026. Hera wordt ook ondersteund door het ACROSS-project, dat stellaire occultaties van asteroïden plant en uitvoert, waaronder Didymos en Dimorphos. Meer over de Hera-missie: https://www.esa.int/Space_Safety/Hera