Japanse infraroodsatelliet met Nederlands tintje gelanceerd
De Japanse ruimtevaartorganisatie JAXA heeft gisteren om 22:28 uur Nederlandse tijd met succes de nieuwe ASTRO-F infraroodsatelliet gelanceerd. Wetenschappers uit heel Europa werkten mee aan de missie. En ook voor Nederland is een belangrijke rol weggelegd.
ESA ondersteunt de ASTRO-F missie met haar grondstation in Kiruna, Zweden. Een paar maal per overgangen per dag wordt de satelliet van daar uit gevolgd. Daarnaast helpen Europese wetenschappers, waaronder enkele Nederlanders, bij het verwerken van de waarnemingen, zodat snel en precies een catalogus van hemelobjecten kan worden samengesteld. In ruil hiervoor mogen ze de satelliet gebruiken voor eigen astronomische waarnemingen.
Nieuwe objecten
“We verwachten reeksen nieuwe objecten te ontdekken, zoals moleculaire wolken, quasars of melkwegstelsels”, zegt Peter Barthel, wetenschappelijk coördinator van het project in Nederland en verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.
“Maar de missie is ook van grote waarde voor de nieuwe ESA-satelliet Herschel, waarvoor het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut SRON momenteel het instrument HIFI bouwt. Veel objecten die met Astro-F gevonden worden, kunnen we later met Herschel in detail bestuderen.”
Infrarood
ASTRO-F gaat het heelal in kaart brengen vanuit een bijna achthonderd kilometer hoge, polaire baan rond de aarde. Door te kijken naar bronnen van infrarood licht, kan de satelliet koude objecten waarnemen die in zichtbaar licht nauwelijks te vinden zijn. Bijvoorbeeld planeetsystemen, interstellaire gas- en stofwolken, vergelegen sterrenstelsels en de ‘geboorte’ van sterren en sterrenstelsels.
Europa heeft veel ervaring met infrarood observaties vanuit de ruimte. Ruim twintig jaar geleden participeerden Nederland en Engeland in IRAS, de eerste satelliet die het hele heelal in infrarood golflengten waarnam. Tien jaar later bouwde ESA het Infrared Space Observatory (ISO), met medewerking van Japan. ‘Toen deed Japan mee met ons. Het is fantastisch om nu opnieuw met Japan te kunnen samenwerken op het gebied van infrarood waarnemingen’, aldus ESA’s wetenschappelijk directeur David Southwood.
Diepste geheimen
Volgens Southwood is de lancering van ASTRO-F een mooie opmaat naar ESA’s Herschel missie. Deze grootste en krachtigste ruimtetelescoop ooit (met een spiegel van 3,5 meter) neemt veel ervaring mee van missies als ISO, NASA’s Spitzer telescoop en ASTRO-F. Na zijn lancering, begin 2008, zal Herschel een poging doen om de diepste geheimen van sterrenstelsels, sterevoluties en de chemie van het koude, verborgen heelal onthullen.
