Nederlander onderzoekt blauwalgen met Envisat
Satellieten kunnen een belangrijke rol spelen bij het volgen van blauwalgen in de meren op aarde. Dat concludeert promovendus Stefan Simis van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). Voor het onderzoek gebruikte Simis de MERIS-sensor van ESA’s ENVISAT observatiesatelliet.
De MERIS-sensor neemt licht van verschillende kleuren waar. Eén van die kleuren komt overeen met het voor blauwalgen kenmerkende pigment fycocyanine. Als je in de satellietbeelden steeds de verhouding van het blauwe fycocyanine meet ten opzichte van het algemene chlorofyl (bladgroen), dan kun je de blauwalgontwikkelingen volgen.
Samen met zijn begeleider Herman Gons onderwierp Simis meren zoals de Loosdrechtse Plassen, het IJsselmeer en veel Spaanse meren aan een onderzoek. Ze vergeleken de pigmentsamenstelling in het water met hun metingen van de waterkleur vanaf een boot en via de satelliet.
Hittegolf
Satellietbeelden laten duidelijk de verspreiding zien van blauwalgen over het IJsselmeer tijdens de hittegolf in juli, de langste van de afgelopen dertig jaar. Simis: “Een blauwalgalarm op basis van satellietgegevens dat aangeeft waar het veilig is om te zwemmen, is een zinvolle aanvulling op het weerbericht.”
Onderzoekers van het NIOO zijn geïnteresseerd in het ontstaan en het verdwijnen van die grote concentraties blauwalgen. In het bijzonder willen Simis en Gons weten waar grootschalige virusaanvallen op blauwalgen plaatsvinden. “Meren kunnen daardoor binnen enkele dagen van een blauwgroene drab omslaan in helder water. Maar je kunt niet bij alle meren gaan posten.”
Giftige spelbrekers
Blauwalgenbloei is van alle tijden, maar de belasting van het milieu met voedingsstoffen is nu veel hoger dan in het verleden. Ook in andere landen - van Chili tot China - levert dit hardnekkige problemen op. Blauwalgen, of eigenlijk cyanobacteriën, staan bij Nederlandse zwemmers vooral bekend als giftige spelbrekers. Niet voor niets schrijft de Europese Unie voor dat de overheid de gifconcentratie moet meten in zwemwater.
Het project is gefinancierd door het NWO/SRON Programmabureau Ruimteonderzoek en een deel van het onderzoek is uitgevoerd bij het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit (VU). Op 29 november promoveert Simis bij de VU in Amsterdam op zijn ecologische satellietengebruik.
