Spiegels Planck reageren goed op extreme kou
De twee spiegels van ESA’s Planck ruimtetelescoop zijn na een grondige tweeweekse test op -178 graden Celsius afgelopen maandag uit de grote ruimtesimulator op ESTEC gekomen. De test is een belangrijke stap op weg naar de lancering begin 2008.
Planck gaat onderzoek doen naar kosmische achtergrondstraling, de overblijfselen van de oerknal ruim veertien miljard jaar geleden. Daarvoor moet de telescoop waarnemingen doen in het infrarode spectrum. En dat kan alleen met supergekoelde instrumenten. En dat maakt testen op zeer lage temperatuur noodzakelijk, iets waarvoor ESTEC’s Large Space Simulator LSS zeer geschikt is.
Extreem koud
‘Het hart van de test voor de spiegels en de ophangstructuur was een langdurig verblijf in een vacuüm onder extreem koude omstandigheden’, vertelt ESA-wetenschapper Philippe Kletzkine. ‘De telescoop wordt gebouwd bij kamertemperatuur en daarna afgekoeld tot ver onder het vriespunt. Daardoor krimpen de onderdelen van de telescoop en moeten we weten of de vervormingen die daarbij optreden zijn zoals we verwachten. Dat komt heel precies, anders zijn de spiegels niet goed op elkaar uitgelijnd.’
Om de vervormingen in kaart te brengen, werd gebruik gemaakt van ‘videogrammetry’. Duizenden snel achter elkaar genomen foto’s uit verschillende hoeken bouwen samen een driedimensionaal beeld op van de spiegels in hun frame. Door dit op meerdere momenten bij verschillende temperaturen te doen, tekenen verschillen zich af.
Rekenwerk
De spiegels worden deze week teruggebracht naar één van de cleanrooms van ESTEC. Daarmee is het fysieke deel van de test afgelopen en kan het rekenwerk beginnen. Kletzkine: ‘De komende weken zijn we bezig met de interpretatie van de testresultaten. Volgens onze eerste indrukken heeft de telescoop zich prima gedragen.’
Begin dit jaar werden Plancks spiegels al zonder de draagstructuur getest bij Alcatel in Cannes, Frankrijk. Ook daar werd videogrammetry toegepast en waren de resultaten zoals verwacht.
De voorbereidingen van de missie gaan verder bij ESTEC. Alle onderdelen die nog nodig zijn om de ruimtetelescoop af te bouwen, worden de komende maanden geleverd. Gaandeweg ondergaat het vluchtmodel nog triltests, akoestische tests, hoog en laag temperatuur tests en verschillende tests van alle computers en communicatieapparatuur aan boord.
Spinner
Als de satelliet bijna af is, gaat hij opnieuw de grote ruimtesimulator in. Planck is een zogenaamde ‘spinner’, een satelliet die ronddraait om zijn as. Nieuwe proeven met het vluchtmodel moeten uitwijzen dat de satelliet goed gebalanceerd is.
Als alles volgens plan verloopt, slaagt Planck eind 2007 voor zijn ‘flight readiness review’. Dat is de allerlaatste stap op weg naar de lancering begin 2008.
