|  | Δορυφορικές εικόνες Landsat που παρουσιάζουν την υποχώρηση των παγετώνων στις Άνδεις του Περού, στη Νότια Αμερική | |
Γενικό πλαίσιο
Η ισορροπία της μάζας ενός παγετώνα είναι η διαφορά ανάμεσα στη μάζα του συσσωρευμένου πάγου (π.χ. πριν από τη χιονόπτωση) και τη μάζα του πάγου που χάθηκε (π.χ. λόγω τήξης ή λόγω αποκόλλησης παγόβουνων) κατά τη διάρκεια ενός έτους.
Κατά την εναλλαγή των εποχών, οι παγετώνες συρρικνώνονται στα άκρα τους λόγω της αποκόλλησης και της τήξης του πάγου το καλοκαίρι, ενώ το χειμώνα τα στερεά κατακρημνίσματα συσσωρεύονται και τροφοδοτούν το χιόνι και τον πάγο που δεν έλιωσε το καλοκαίρι. Εάν συσσωρευτεί περισσότερο χιόνι και πάγος κατά τη διάρκεια ενός έτους στην περιοχή συσσώρευσης από αυτό πιο λιώνει στην περιοχή αφαίρεσης, ο παγετώνας θα έχει θετική ισορροπία μάζας και θα αναπτυχθεί. Εάν η μάζα που αφαιρέθηκε υπερβαίνει τη συσσωρευμένη, ο παγετώνας θα έχει αρνητική ισορροπία μάζας και θα συρρικνωθεί. Οι μεταβολές στην ισορροπία μάζας ενός παγετώνα εκφράζονται ως μεταβολές στο μήκος, στον όγκο και στο εμβαδόν. Ο όγκος ενός παγετώνα που έχει προσαρμοστεί στο τρέχον κλίμα (= σε ισορροπία) δεν θα μεταβληθεί σημαντικά με το χρόνο.
Μοντέλο παγετώνα με περιοχή συσσώρευσης, περιοχή αφαίρεσης, τελική λίμνη και μοραίνη
Σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, οι μεταβολές στην τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο μπορεί να επηρεάσουν το κλίμα και το σχηματισμό παγετώνων στη Γη, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εποχών παγετώνων.
Οι μεταβολές στην εκκεντρότητα, στην κλίση και στη μετάπτωση της Γης κατά την κίνησή της είναι γνωστές ως κύκλοι του Milankovitch. Όταν ο κύκλος του Milankovitch ευνοεί ψυχρότερες θερμοκρασίες στη Γη, σημαντικές συσσωρεύσεις στις επιφάνειες πάγου παγκοσμίως ενισχύουν το ψυχρότερο κλίμα. Αυτός ο μηχανισμός ανάδρασης ονομάζεται φαινόμενο λευκαύγειας.
Όταν η ηλιακή ενέργεια προσπίπτει σε μια φωτεινή επιφάνεια, όπως σε χιόνι ή πάγο, έως το 90% αυτής της ενέργειας ανακλάται πίσω στην ατμόσφαιρα. Αντίθετα, οι πιο σκοτεινές περιοχές της γης απορροφούν πολύ μεγαλύτερο ποσοστό της ηλιακής ενέργειας και θερμαίνονται. Επομένως, εάν η ηλιακή ενέργεια ανακλάται κυρίως στις επιφάνειες πάγου και χιονιού λόγω της υψηλής τους λευκαύγειας, η επιφάνεια της Γης θα είναι ψυχρότερη από ό,τι σε συνθήκες με λιγότερο χιόνι και πάγο, γεγονός που οδηγεί σε ψυχρότερο κλίμα.
Οι επιδράσεις αυτού του φαινομένου λευκαύγειας παγκόσμιας κλίμακας στην κλιματική αλλαγή οφείλονται κυρίως στα στρώματα πάγου της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής, καθώς και στο θαλάσσιο πάγο. Η λευκαύγεια μικρότερων παγετώνων επηρεάζει μόνο τις τοπικές συνθήκες.
Το µέγιστο της τελευταίας παγετώδους περιόδου παρατηρήθηκε πριν από 18.000 χρόνια περίπου. Η ανάπτυξη των στρωμάτων πάγου και των παγετώνων στη βόρεια Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική προκάλεσε την πτώση της στάθμης της θάλασσας κατά περίπου 120 μέτρα.
Επί του παρόντος, στις περισσότερες περιοχές του κόσμου η μάζα παγετώνων που έχει αφαιρεθεί υπερβαίνει τη συσσωρευμένη μάζα. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στις αυξανόμενες ατμοσφαιρικές θερμοκρασίες. Αυτές οι αυξανόμενες θερμοκρασίες οφείλονται, με τη σειρά τους, σε μεγάλο βαθμό στο αυξημένο ατμοσφαιρικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, που προκαλείται από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις βιομηχανικές χώρες. Συνεπώς, οι περισσότεροι παγετώνες στη Γη συρρικνώνονται.
Το Steigletscher (1994) είναι το ανατολικότερο καντόνι της Βέρνης στην Ελβετία
Το Steigletscher (2004) είναι το ανατολικότερο καντόνι της Βέρνης στην Ελβετία
Συγκρίνοντας τις εικόνες του Steigletscher από το 1994 και το 2004, μπορείτε να δείτε το αποτέλεσμα της μη ισορροπημένης συσσώρευσης και αφαίρεσης που έχει οδηγήσει σε υποχώρηση του παγετώνα. (Βλ. αρχείο GoogleEarth, τοποθεσία 3.12).
Αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για τους παγετώνες που συρρικνώνονται. Σημειώστε την περιοχή και την ήπειρο στην οποία ανήκουν και συγκρίνετε τα ευρήματά σας με εκείνα των συμμαθητών σας.
Εντυπωσιακές φωτογραφίες παγετώνων που συρρικνώνονται διατίθενται στη διεύθυνση
http://www.swisseduc.ch/glaciers/big_melt/index-en.html και
http://www.gletscherarchiv.de/en/fotovergleiche
Μελετήστε το αρχείο GoogleEarth που θα βρείτε στο δεξί μενού και αναζητήστε ενδείξεις υποχώρησης του παγετώνα, όπως τελικές λίμνες ή γλώσσες παγετώνων σημαντικά μικρότερες από την περιοχή που κάλυπταν κάποτε (όπως φαίνεται στη σχεδίαση των μοραίνων τους).
| 
