Grondstation Redu pionier van communicatie en navigatie

9 december 2005. De eerste lasercommunicatie, in twee richtingen, tussen twee satellieten komt tot stand met medewerking van het grondstation van Redu in de provincie Luxemburg. Het gaat om de Japanse kunstmaan Kirari en de Europese communicatiesatelliet Artemis. In Redu is een team van het Japans lucht- en ruimtevaartagentschap Japanese Aerospace Exploration Agency (JAXA) aanwezig.

12 januari 2006. De kunstmaan GIOVE A, de eerste testsatelliet voor het Europees Galileo-systeem van navigatiesatellieten, stuurt de eerste navigatiesignalen door vanuit zijn baan op 23.500 kilometer hoogte. Ze worden opgevangen met een L-bandantenne in Redu. Daarbij zijn ingenieurs en technici aanwezig van het Belgisch bedrijf Septentrio, dat de Galileo-ontvangers ontwikkelt.

Primeurs

Deze twee primeurs tonen het belang van deze unieke ESA-vestiging in ons land aan. België wilde graag een grondstation en de oprichting ervan is nu een stuk geschiedenis van de Europese ruimtevaart. Al sinds 1968 speelt het station van Redu (gemeente Libin) een essentiële rol als grondstation voor verschillende satellieten in een baan om de aarde.

In Redu worden satellieten gevolgd, in een baan om de aarde getest en operationele activiteiten in de ruimte uitgevoerd. Het grondstation is deel van een netwerk van het European Space Operations Centre (ESOC) in Darmstadt in Duitsland. Tussen Redu en ESOC is er een permanente verbinding met hoog debiet via optische glasvezel. Er is ook samenwerking met de stations van Fucino in Italië en Villafranca in Spanje.

Toekomst

Het grondstation van Redu beschikt ook over de nodige apparatuur om te kunnen voldoen aan de vraag van privé-operatoren van commerciële satellieten in een geostationaire baan om de aarde. Het gaat om satellietoperatoren als Eutelsat, New Skies Satellites en G2 Satellite Solutions/Panamsat.

Een heel belangrijke troef van Redu is dat men er tegelijk satellieten kan volgen en testen die zich in een positie boven de Atlantische Oceaan en de Indische Oceaan bevinden.

Op de recente ESA-ministerraad in december in Berlijn kwam de toekomst van deze ESA-vestiging ter sprake. "België wacht met enig ongeduld op de concretisering van een beslissing van een vorige ministerraad in verband met de toekomst van het station van Redu" aldus Belgisch Minister van Wetenschapsbeleid Marc Verwilghen.

"Met een evenwichtige waaier van traditionele en commerciële missies moet Redu binnen een Europees netwerk van grondstations een waardevolle plaats innemen."

Optische systemen

"Op 9 december hebben we samen met het Japans agentschap JAXA bijgedragen tot een wereldprimeur met behulp van de Europese satelliet Artemis", aldus een trotse Benoît Demelenne. Deze ESA-ingenieur is verantwoordelijk voor de operationele activiteiten van het grondstation.

"We realiseerden een laserverbinding in twee richtingen tussen twee satellieten: de Europese Artemis op een hoogte van 35.800 kilometer en Kirari die in een baan op 600 kilometer hoogte ronddraait." Kirari is de naam die de Japanners hebben gegeven aan hun Optical Inter-orbit Communications Engineering Test Satellite (OICETS). "We hebben kunnen aantonen dat de optische systemen die in Europa en Japan werden ontwikkeld samen kunnen werken", aldus Demelenne. "In de toekomst rekenen we op de krachtige Alphasat om het doorsturen van gegevens via laser verder te kunnen testen. Deze manier van communiceren zal bij interplanetaire ruimtemissies heel gewoon worden."

Veel toepassingen

Het gebruik van de satelliet Artemis voor mobiele communicatie is een van de specialiteiten van het Ardens station geworden. "Er zijn genoeg toepassingen in verband met Artemis en dat is goed voor ons. We willen de satelliet als reserve gebruiken, naast de communicatiesatellieten van de NASA, om te communiceren met de Europese ruimtecargo Automated Transfer Vehicle (ATV) , die het internationaal ruimtestation ISS zal bevoorraden."

"En de volgende winter gaan we de satelliet gebruiken om vluchtgegevens door te sturen van een experimenteel toestel dat boven Sardinië op een hoogte van 40 kilometer vanuit een ballon zal worden losgelaten", verduidelijkt Demelenne. Het gaat om een test van de terugkeer in de atmosfeer van het Unmanned Space Vehicle (USV), een Italiaans technologisch programma. Men wil ook capaciteit reserveren op Artemis voor het Waalse project Satelbus, een commerciële busdienst op vraag voor landelijke gebieden.

In Redu bevindt zich ook het controlecentrum voor de "made in Belgium" microsatelliet PROBA 1. Die blijft met succes de aarde waarnemen. En men bereidt ook de missie PROBA 2 voor, een klein zonneobservatorium met instrumenten van de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) en het Centre Spatial de Liège. Deze missie moet in 2007 van start gaan. Het grondstation voor deze missie zal geïnstalleerd worden door Spacebel.

Galileo

In het kader van het programma Galileo werd het station uitgerust voor de valideringsfase van de satellieten in een baan om de aarde. Men wil de vorm en het niveau van de navigatiesignalen in L-band meten en mogelijke interferentie bestuderen met de Amerikaanse en Russische systemen GPS en GLONASS.

De signalen worden opgevangen met behulp van een antenne met een diameter van 3,4 meter, die zich in een koepel van kunststof (een zogenaamd radoom) bevindt. Hiermee zal de tweede GIOVE-satelliet (GIOVE staat voor Galileo In Orbit Validation Element) getest worden.

De installatie zal gedurende acht uur per dag werken, wanneer de satelliet aan de hemel boven Redu passeert. Redu ondersteunt ook het Britse centrum in Surrey, waar de eerste GIOVE werd ontwikkeld en dat de satelliet in een baan om de aarde moet volgen en testen.

Het bedrijf Vitrociset EPB staat sinds 1982 in voor het onderhoud en de operationele activiteiten van het grondstation van Redu. Het leidt ook een Belgisch consortium - met Trasys en Space Applications Services bij een contract voor logistieke engineering voor het grondsegment bij de zogenaamde In Orbit Validation-fase (IOV) van Galileo.

"We verwierven op dit gebied de nodige knowhow dankzij het programma European Geostationary Navigation Overlay Service (EGNOS), voorloper van Galileo", vertelt directeur Gian Carlo Coletta van Vitrociset.

"We maken ons op voor de integratie en de validatie van de volledige infrastructuur voor Galileo, die een twintigtal sites omvat en voor het netwerk voor de verspreiding van gegevens tussen het controlecentrum en de ontvangststations."

Te meer omdat het grondstation van Redu kandidaat is om de 30 satellieten van de Galileo-constellatie in een baan om de aarde te testen.