'Jarige' satelliet Proba fotografeert Etna

Frederic Teston is de manager van het PRoject for On-Board Autonomy, alias Proba. ‘Iedereen die hier bij ESA verantwoordelijk is voor Proba is voldaan met de resultaten tot nu toe', zegt hij. 'Zelfs in die mate dat de missie nog een jaar langer zal duren’.

De belangrijkste verdienste van Proba is dat het kleine ruimtetuig met afmetingen van amper 60 x 60 x 80 centimeter heeft laten zien dat het heel wat taken op zichzelf kan uitvoeren. Het kan zichzelf onder meer besturen, navigeren en controleren. Het stelt voor zichzelf een ‘werkschema’ op en beheert de resources van de nuttige lading aan boord. Daardoor is er veel minder noord aan controle van op de grond.

Het kleine ruimtetuig heeft tijdens zijn eerste jaar in een baan om de aarde laten zien dat het zijn baan uiterst nauwkeurig kan bepalen door zich autonoom te oriënteren op sterren. Hij heeft de perfect werkende ERC-32 SPARC aan boord, de ‘kosmische’ versie van een commerciële hogesnelheidsprocessor. Voor het eerst werden ook Li-Ion-batterijen gebruikt in een lage baan om de aarde. Ook die hebben gewerkt volgens de vooraf vastgelegde specificaties.

Instrumenten

Maar Proba is niet alleen een leuke satelliet. Hij heeft aan boord ook zes wetenschappelijke instrumenten, die allemaal gedurende de afgelopen twaalf maanden met succes hebben gewerkt en dat met minimale tussenkomst vanaf de grond.

CHRIS
De Compact High Resolution Imaging Spectrometer levert belangrijke informatie over de aarde en het milieu en zal een waardevol middel zijn bij de waarneming van de aarde tijdens de verdere missie.

HRC
Deze High Resolution Camera levert zwart-witbeelden en toonde aan dat opnamen van hoge kwaliteit kunnen gemaakt worden met dit soort kunstmanen. Het instrument werd daarbij geholpen door de grote manoeuvreerbaarheid van Proba.

DEBIE
DEBIE of Debris In-Orbit Evaluator kan de massa, snelheid en inslagkracht van stukjes ruimteschroot met een diameter van minder dan één millimeter waarnemen en meten. Het instrument levert nu al statistische gegevens over de verdeling van de rommel in de ruimte in lage zonsynchrone banen om de aarde, waar ook de meeste satellieten, en het meeste ruimteschroot, ronddraaien.

SREM
De Space Radiation Environment Monitor (SREM) meet fluxen van elektronen en protonen en de totale doses zonnestraling. De waarnemingen werden vergeleken met simulaties en de resultaten correleren de benadering van de simulatie.

Ook de andere twee instrumenten aan boord Smart Instrument Points (SIPs) en Miniaturised Radiation Monitor (MRM) meten straling.

Alle doelstellingen van de Proba werden tegen een relatief lage kostprijs verwezenlijkt, dankzij de innovatieve benadering die werd gebruikt bij de ontwikkeling van de satelliet. Er werd daarbij uitvoerig gebruik gemaakt van commerciële off-the-shelf apparatuur, samen met software en computersimulaties voor ontwikkeling, verificatie en tests.

Uitbarsting van de Etna gefotografeerd door Proba

Amper 24 uur na de uitbarsting van de Etna maakte Proba al een opname van de lava en assen uitbrakende vulkaan. Zodra het Proba-team het nieuws van de uitbarsting vernam werden de breedte en lengte van het 'doel' aan de satelliet doorgegeven en op 30 oktober maakte Proba met zijn CHRIS-camera een opname. De gegevens werden naar het ESA-grondstation in Redu (provincie Luxemburg) doorgestuurd.

Dit toont de soepelheid aan waarmee Proba snel en nauwkeurig kan werken. Het belangrijkste doel van Proba is de mogelijkheden en voordelen te demonstreren van de autonome werking van de satelliet (on-board autonomy): hij moet een aantal taken kunnen vervullen met minimale tussenkomst van het grondstation.

Proba werd gebouwd door het bedrijf Verhaert in Kruibeke voor ESA en met ondersteuning van de Belgische Federale diensten voor wetenschappelijke, technische en culturele aan gelegenheden (DWTC). Verhaert werkte daarbij samen met andere Belgische bedrijven als Spacebel (software), SAS (grondstation en operaties) en OIP (camera's) en met bedrijven en universiteiten in Canada, Finland, Zwitserland, Italië en het Verenigd Koninkrijk.

Etna ook waargenomen door ERS-2 en Envisat

Instrumenten aan boord van nog twee andere ESA-satellieten hebben de uitbarsting waargenomen van de 3370 meter hoge Etna, de hoogste en actiefste vulkaan in Europa. Het gaat om de sensor Global Ozone Monitoring Experiment (GOME) aan boord van de satelliet ERS 2 en de Medium Resolution Imaging Spectrometer (MERIS) aan boord van Envisat.

Meer informatie

Ina Van Hoye
Tel. +32 3 250 14 14
Fax +32 3 253 14 64
ina.vanhoye@verhaert.com
www.verhaert.com