Rosetta komt aan bij komeet: mijlpaal ruimtevaartgeschiedenis

Komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko en Rosetta vliegen momenteel op een afstand van 405 miljoen kilometer van de aarde, ongeveer halverwege tussen de banen die Jupiter en Mars beschrijven. Met een snelheid van 55.000 kilometer per uur scheren ze samen op het binnenste gedeelte van ons zonnestelsel af.

67P is een periodieke komeet in een baan om de zon. Iedere 6,5 jaar beschrijft hij een complete baan. Die loopt grofweg van net voorbij Jupiter tot halverwege tussen de banen van Mars en de aarde. Na aankomst bij de komeet vliegt Rosetta een jaar met 67P mee.

Kometen worden beschouwd als de bouwstenen van ons zonnestelsel en gedacht wordt dat ze water - en misschien ook de ingrediënten voor leven - naar de aarde hebben gebracht. Toch zijn nog veel belangrijke vragen over deze bijzondere objecten onbeantwoord. Door een uitvoerige studie ter plekke hoopt Rosetta deze geheimen te ontrafelen.

Rosetta's reis richting Churyumov-Gerasimenko was niet rechttoe-rechtaan. Na zijn lancering in 2004 moest de kometenjager tot drie keer toe gebruik maken van de zwaartekracht van de aarde om genoeg snelheid op te bouwen. Ook de zwaartekracht van Mars werd daar één keer voor gebruikt. Tijdens het afleggen van deze complexe route passeerde Rosetta ook de asteroïden Šteins en Lutetia. Bij die passages werd al veel data over deze objecten vergaard.

'Na een reis van tien jaar, vijf maanden en vier dagen, vijf rondjes om de zon en 6,5 miljard kilometer kunnen we eindelijk zeggen dat we er zijn', aldus ESA's algemeen directeur Jean-Jacques Dordain. 'Europa's Rosetta is nu het eerste ruimtevaartuig in de geschiedenis dat in een baan om een komeet is gebracht. Dat belangrijke hoogtepunt helpt ons met het verkennen van onze oorsprong. Het ontdekken kan nu beginnen.'

Het deel van de route die Rosetta vandaag aflegde is de laatste van een reeks van tien handelingen, die de kometenjager in een baan om 67P moeten brengen. In mei van dit jaar werd begonnen met het uitvoeren va die handelingen, waarbij Rosetta's snelheid en baan aangepast werden aan die van de komeet. Als een van die aanpassingen mislukt was, dan was de missie verloren en was Rosetta simpelweg voorbij de komeet geschoten.

'De prestatie van vandaag is het resultaat van een gigantische internationale onderneming, verspreid over meerdere decennia', aldus Alvaro Giménez, hoofd van de afdeling Science and Robotic Exploration van ESA. 'We hebben een uitzonderlijk lange weg afgelegd sinds we in de jaren ‘70 van de vorige eeuw begonnen met het bespreken van de missie. Die werd uiteindelijk in 1993 goedgekeurd. Nu zijn we klaar om de schatkist vol wetenschappelijke ontdekkingen te openen. Die zit vermoedelijk zo vol met informatie dat we de komende decennia alle leerboeken over kometen moeten gaan herschrijven.'

Komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko begon zich te onthullen toen Rosetta dichterbij begon te komen. Foto's die eind april en begin juni genomen werden met de OSIRIS-camera laten zien dat de komeet zijn eigen trekjes heeft. De coma van 67P -een wolk van gas en stof om de kern van de komeet- werd in een periode van zes weken razendsnel feller, om vervolgens weer af te zwakken. Gedurende dezelfde periode ontdekte Rosetta met zijn MIRO-instrument dat de komeet iedere seconde zo'n 300 milliliter waterdamp losliet in de ruimte.

Rosetta's hitte-instrument VIRTIS ontdekte ondertussen dat het oppervlak van de komeet een gemiddelde temperatuur heeft van -70 graden Celsius. Foto's die genomen zijn van een afstand van 12.000 kilometer onthulden daarnaast dat de kern van de komeet bestaat uit twee verschillende segmenten, die met een 'nek' aan elkaar verbonden zijn. Daardoor heeft 67P wel iets weg van een eend. Aanvullende foto’s die op woensdagmiddag 6 augustus vrijgegeven werden, tonen nog meer detail.

'Tijdens de komende maanden beginnen we met de laatste voorbereidingen voor een ander unicum in de ruimtevaart: het landen op een komeet', aldus Taylor. 'Na de landing blijft Rosetta tot augustus 2015 met de komeet meevliegen, richting de zon en daar voorbij. Daarbij bestudeert hij 67P van dichtbij, wat unieke gegevens moet opleveren over de manier waarop een komeet om de zon heen scheert.'

Rosetta werd op 2 maart 2004 gelanceerd vanuit ESA’s ruimtehaven in Frans-Guyana. Na een reis van 7 jaar werd Rosetta 31 maanden lang in winterslaap gebracht, waaruit ze op 20 januari 2014 ontwaakte. Hierna startte ESA de elf wetenschappelijke en tien overige instrumenten van Rosetta opnieuw op. Door middel van tien koerscorrecties bracht de Europese ruimtevaartorganisatie Rosetta steeds dichter bij komeet 67P en werd de snelheid ten opzichte van de komeet verlaagd van  775 meter per seconde tot 1 meter per seconde, vergelijkbaar met wandelsnelheid. Al die handelingen waren cruciaal voor het slagen van de missie: als één van de handelingen was mislukt, was de ontmoeting tussen Rosetta en 67P niet mogelijk geweest. Meer informatie over deze stappen in de missie is terug te vinden op het Engelstalige Rosetta-blog:http://blogs.esa.int/rosetta/

Onderstaande spectaculaire nieuwe beelden van komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko zijn op woensdagmiddag 6 augustus 2014 bij een persconferentie bij ESOC in het Duitse Darmstadt gepresenteerd.