André Kuipers

Opleidingen

André Kuipers studeerde in 1977 af aan de Van der Waals scholengemeenschap (nu Amstel Lyceum) in Amsterdam. Hij rondde in 1987 zijn opleiding tot arts af bij de Universiteit van Amsterdam.

Organisaties
Lid van de Aerospace Medical Association, de Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart Geneeskunde en de Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart. Is daarnaast ook ambassadeur voor het Wereld Natuur Fonds (WNF).

Speciale onderscheidingen
Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Werkervaring

Tijdens zijn studie was André Kuipers werkzaam bij de vestibulaire afdeling van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Daar hield hij zich bezig met het doen van onderzoek naar het menselijk evenwichtsorgaan.

In 1987 en 1988 voerde hij -als officier bij de afdeling Luchtvaart Geneeskunde van de Koninklijke Luchtmacht- onderzoek uit naar ongevallen en incidenten met straaljagers, die ontstonden als gevolg van ruimtelijke desoriëntatie bij vliegers.

In 1989 en 1990 werkte hij voor de research & development-afdeling van het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartgeneeskundig Centrum in Soesterberg. Kuipers was daar betrokken bij onderzoek naar ruimteziekte, contactlenzen, evenwichtsfunctie, bloeddruk en hersendoorbloeding, zowel in gewichtloze omstandigheden in speciale vliegtuigen als tijdens hoge versnellingen in de centrifuge. Daarnaast werkte hij als keuringsarts voor jachtvliegers, was hij verantwoordelijk voor de medische bewaking van vliegers tijdens trainingen en doceerde hij piloten op het gebied van de fysiologische aspecten van het vliegen.

Kuipers is sinds 1991 betrokken bij het voorbereiden, coördineren en uitvoeren van fysiologische experimenten die de Europese ruimtevaartorganisatie ESA ontwikkelt voor ruimtemissies. André Kuipers werkte onder andere als projectwetenschapper voor Anthrorack, een voorziening voor menselijke fysiologie die mee vloog aan boord van de D-2 Spacelab-missie in 1993. Daarnaast werkte hij aan twee ladingen die tijdens de zes maanden durende Euromir 95-missie aan boord van het ruimtestation Mir verbleven.

Vervolgens was hij betrokken bij de ontwikkeling van een spierkrachtmeter (Torque Velocity Dynamometer, TVD) die mee vloog met de LMS Spacelab-missie in 1996. Daarnaast werkte Kuipers aan het Muscle Atrophy Research and Exercise System (MARES), een apparaat dat gebruikt wordt bij het doen van spieronderzoek aan boord van het ruimtestation en een elektrische spierstimulator (PEMS) voor onderzoek bij astronauten.

In juli 1999 sloot André Kuipers zich aan bij het Europese Astronautenkorps van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, waarvan de thuisbasis gelokaliseerd is in het Europese Astronauten Centrum (EAC) in het Duitse Keulen.
Naast de reguliere astronautentraining participeren leden van het Europese Astronautenkorps ook in projecten rondom de montage en de werkzaamheden aan boord van het internationale ruimtestation ISS. André Kuipers werd in 1998 gestationeerd bij het European Space Research and Technology Centre (ESTEC) in Noordwijk, waar hij verder ging aan zijn werk voor de Microgravity Payloads Division binnen het Directorate of Human Spaceflight.

Tot aan het begin van de voorbereidingen van zijn eerste vlucht speelde Kuipers een ondersteunende rol binnen een actief onderzoeksprogramma op het gebied van menselijke fysiologische aanpassing aan gewichtloosheid. Hij coördineerde Europese experimenten op het gebied van longfunctie en bloeddrukregulatie met speciaal door ESA ontwikkelde apparatuur. Dit Advanced Respiratory Monitoring System (ARMS) werd gebruikt aan boord van de Space Shuttle-missie STS-107.

Zoals hij ook al deed in 1991, ging André Kuipers ook nu verder met de ondersteuning van de paraboolvluchten van ESA, die twee maal per jaar uitgevoerd worden. Tijdens deze vluchten vertolkte Kuipers de rol van onderzoeker, laborant, proefpersoon en begeleidend arts. In 2002 volgde André Kuipers de basis-astronautentraining van ESA, die wordt uitgevoerd in het Europese Astronauten Centrum (EAC) in Keulen en het Yuri A. Gagarin Kosmonauten Training Centrum in Sterrenstad, nabij Moskou. Deze basistraining bestaat onder andere uit lessen in wetenschap en technologie, waarbij de astronauten ook de systemen aan boord van het internationale ruimtestation ISS moeten leren doorgronden. Daarnaast behoort ook een overlevingstraining en training met betrekking tot een ruimtewandeling tot het programma. Tijdens de Sojoez-missies 6S en 7S, waarbij ESA-astronauten afreisden naar het internationale ruimtestation ISS, ondersteunde Kuipers ESA's grondteam als 'crew interface coordinator' vanuit het Russische controlecentrum TSUP. Daarnaast was Kuipers reserve-astronaut voor de Sojoez S7-missie, die plaats vond in oktober 2003.

Sinds zijn ruimtevlucht in 2004 heeft Kuipers diverse post flight-werkzaamheden verricht en diverse zakelijke taken verricht bij EAC en ESTEC. De zakelijke taken bestonden onder andere uit het bieden van ondersteuning bij het ontwikkelen van ladingen, paraboolvluchten en spin-offs voor de gezondheidszorg. Daarnaast werkte Kuipers als grondondersteuning bij missies van andere ESA-astronauten. Kuipers is ook gekwalificeerd als Eurocom binnen het Columbus Control Centre (COL-CC) in het Duitse Keulen. Daardoor kan Kuipers dienst doen als communicatieschakel tussen de aarde en astronauten in de ruimte. In 2005 werd Kuipers toegewezen als reserve-astronaut voor de eerste Canadese ISS-verhoging. Hij doorstond training met betrekking tot de Amerikaanse en Russische ISS-onderdelen en ontving ook training op het gebied van robotica en EVA.

Vanaf 2007 trainde Kuipers als back-up van ESA-astronaut Frank De Winne, die deel zou nemen aan de tweede lange Europese missie naar het internationale ruimtestation ISS. Kuipers doorstond diverse trainingen op het gebied van de Russische, Amerikaanse en Japanse onderdelen van het ISS, evenals de Columbus-module, ladingen en het Automated Transfer Vehicle ATV. Vanaf mei 2009 werkte Kuipers als Eurocom bij COL-CC en EAC, als ondersteuning voor de zes maanden durende missie van De Winne.

Ruimtevluchten

In december 2002 werd André Kuipers ingedeeld als boordingenieur voor een Sojoez-vlucht naar het internationale ruimtestation ISS. De DELTA-missie werd gesponsord door de Nederlanderse overheid, binnen een samenwerking tussen ESA en de Russische ruimtevaartorganisatie RFSA en vond plaats van 19 tot 30 april 2004. De vlucht had drie doelen. Allereerst het vervangen van de Sojoez-capsule die al zes maanden dienst deed als reddingsvoertuig voor de vaste bemanning. Ten tweede diende de missie om samen met André de nieuwe permanente bemanning van het ISS naar het ruimtestation te brengen, waarna de oude bemanning met Kuipers mee terug naar de aarde zou vliegen. Daarnaast voerde André nog eens 21 experimenten uit op het gebied van wetenschap, technologie en educatie. Daarbij werkte Kuipers onder andere samen met zestigduizend kinderen van basis- en middelbare scholen tijdens het Seeds in Space-experiment. Tijdens het experiment werd de invloed van licht en zwaartekracht op plantengroei onderzocht.

In augustus 2009 kreeg André Kuipers zijn eigen lange missie naar het ISS toegewezen. Samen met de Russische kosmonaut Oleg Kononenko en NASA-astronaut Don Pettit werd Kuipers op 21 december 2011 gelanceerd vanaf het kosmodroom van Bajkonoer in Kazachstan. André's missie kwam bekend te staan onder de naam PromISSe. Tijdens de missie voerde Kuipers meer dan 50 ESA-experimenten uit in vier verschillende categorieën. Daarbij droeg Kuipers de verantwoordelijkheid voor de aankoppeling van ESA's derde ATV, Edoardo Amaldi. Daarnaast was Kuipers ook verantwoordelijk voor de aanmering van het commerciële voertuig Dragon (SpaceX). Een van André's belangrijke taken tijdens de PromISSe-missie bestond uit het educatieve project Ruimteschip Aarde, waarbij Kuipers zichzelf als doel stelde zoveel mogelijk Nederlanders te vertellen over zijn missie, de planeet aarde en over de rol die Nederland heeft in de ruimtevaart. Kuipers en de andere bemanningsleden keerden op 1 juli 2012 terug naar aarde. André Kuipers houdt het record van langste enkelvoudige Europese ruimtevlucht: de PromISSe-missie was met 193 dagen de langste Europese ruimtemissie tot nu toe.