Nauwkeurigheid van GAIA-satelliet waarborgen
'Een spannende tijd', noemt TNO-projectleider Wim Gielesen het. Nadat er ruim vijf jaar gewerkt is aan de door ESA en Astrium bestelde BAM-module, wordt hij op 6 maart eindelijk ingepakt en verscheept naar Toulouse.
BAM en GAIA
BAM (Basic Angle Monitoring) wordt in Toulouse bevestigd aan GAIA: ESA's nieuwe satelliet die het heelal verder in kaart moet gaan brengen.
Dat doet de GAIA-satelliet aan de hand van twee telescoopspiegels die onder een hoek van 106.5° aan de satelliet bevestigd zitten. De nauwkeurigheid van de metingen die GAIA uitvoert is te vergelijken met het meten van de diameter van een menselijke haar, wanneer deze opgemeten zou worden van een afstand van duizend kilometer.
Bij metingen die zo nauwkeurig zijn, zorgt een kleine verandering in de hoek van de spiegels al voor een enorm verschil in meetresultaten. En hoewel de spiegels niet van plek horen te veranderen, kan de hoek toch net wat veranderen, bijvoorbeeld door veranderingen in de temperatuur.
Meten is weten
Daar komt BAM om de hoek kijken. 'BAM meet of de spiegels wel helemaal stil staan. Dat doet hij door twee laserbundels naar elke spiegel te sturen', legt Gielesen uit. Als projectleider bij onderzoeksinstituut TNO heeft hij de afgelopen vijf jaar het ontwikkeltraject van BAM geleid. 'Zodra er veranderingen in de hoek van de spiegels optreden, zien we dat. Vervolgens kan in de berekeningen rekening gehouden worden met deze afwijkingen. Wij waarborgen nauwkeurigheid.'
Mede dankzij BAM moet het voor GAIA mogelijk worden om nieuwe hemellichamen zoals planeten van buiten ons zonnestelsel en bruine dwergen in kaart te brengen. Het wordt verwacht dat de satelliet gemiddeld elke dag honderd nieuwe asteroïden, tien nieuwe sterren mét planeten en vijftig nieuwe exploderende sterren in andere melkwegstelsels ontdekt. GAIA is de opvolgers van de in 1989 gelanceerde Hipparcos, waarmee door de jaren heen meer dan 100.000 sterren in kaart zijn gebracht.
In 2013 de ruimte in
Hoewel BAM al op 6 maart verscheept wordt naar Toulouse, gaat de door TNO gemaakte module pas op zijn vroegst medio 2013 de ruimte in. Eerst volgt nog een reeks uitvoerige tests. 'Het instrument is uitvoerig getest en werkt naar behoren', aldus Gielesen, 'maar er moet ook gekeken worden of alle losse instrumenten ook goed samenwerken aan boord van de satelliet. Maar als die tests eenmaal succesvol zijn gebleken, staat niets een succesvolle lancering nog in de weg.'
