Ruimtebier smaakt naar niets
Van 23 tot en met 27 oktober en van 21 tot en met 23 november waren studenten, onderwijzers en wetenschappers gewichtloos aan boord van de speciale "Zero-g" Airbus A300. Met het vliegtuig, dat opsteeg vanaf de luchthaven Bordeaux-Mérignac, voerde de ESA boven de Golf van Biskaje paraboolvluchten uit. Tijdens de vluchten werden diverse experimenten uitgevoerd.
Zo onderzochten de studenten de invloed van gewichtloosheid op levende wezens, werd de 'reddingsboot' van het internationale ruimtetstation ISS getest, en werd zelfs het eerste biertje getapt in de 'ruimte'. Tijdens de wetenschappelijke paraboolvluchten van de afgelopen week werden vier natuurkundige en vier medische experimenten uitgevoerd. Daarnaast waren ook twee vervolgexperimenten van studenten aan boord en een algemeen educatief experiment voor het grote publiek.
Kogelbaan
Paraboolvluchten zijn de enige praktische manier om op aarde gewichtloosheid op te wekken die langer duurt dan slechts een paar seconden vrije val. Bij een paraboolvlucht voert de "Zero-g" Airbus-piloot een steile klim uit van circa 6000 naar 7600 meter hoogte. Tijdens de 20 seconden durende klim ondergaat het vliegtuig een versnelling van 1,8 g (1,8 maal de versnelling van de zwaartekracht op de grond). Iedereen aan boord wordt dan 1,8 maal zwaarder dan zijn normale gewicht. Als het vleigtuig een hellingshoek van 45° heeft bereikt, schakelt de piloot de motoren nagenoeg uit, waarna het toestel de typische paraboolbaan volgt van een afgevuurde kogel of een weggeslagen bal.
In het begin stijgt het vliegtuig nog tot ongeveer 8500 meter hoogte. Daarna 'stort' het steeds sneller neer. Totdat de piloot bij een helling van 45° de vliegtuigmotoren weer op volle kracht laat werken en het toestel optrekt. Opnieuw ontstaat dan een versnelling van 1,8 g. Maar tijdens de 23 seconden durende periode tussen die twee 'verzwaringen' in, is alles en iedereen aan boord in 'vrije val' en dus gewichtloos. De parabolen worden tot 32 keer herhaald. In totaal kan een experiment dus ruim twaalf miunuten lang in gewichtloosheid worden uitgevoerd.
Omdat Europa en zijn internationale partners nu bezig zijn met de bouw van het internationale ruimtestation (waar 15 jaar lang met gewichtloosheid kan worden geëxperimenteerd), is het van groot belang dat nu al proeven worden uitgevoerd ter voorbereiding op toekomstige experimenten in de ruimte. De volgende paraboolvluchten-campagne van de ESA, nummer 30, staat gepland voor mei 2001 en zal wederom in het teken staan van experimenten door studenten.
Ruimtebier
Een bijzonder experiment tijdens de laatste vlucht met studenten was het tappen van bier in gewichtloosheid. Vier Nederlandse en Belgische studenten lucht- en ruimtevaarttechniek aan de TU Delft vroegen zich af of bier ook in de 'ruimte' van een schuimkraag kan worden voorzien. Omdat in gewichtloze toestand het koolzuurgas (dat zich gewoonlijk bovenin een biervat ophoopt en het bier in een buis onderin het vat naar de tapkraan stuwt) zich met het bier mengt, zou er geen constante bierstroom ontstaan. De studenten - Patricia Koppenaal, Veerle Sterken, Thomas Lombaerts en Thijs De Witte - gebruikten daarom een speciaal vat, waarin het bier en het koolzuurgas door een membraan van elkaar waren gescheiden. Bovendien werd een handpomp op het biervat aangesloten om de druk te regelen en de bierstroom binnen de perken te houden.
Het biertap-experiment was een groot succes. Zowel radio en televisie als de schrijvende pers in Nederland en het buitenland waren zeer geïnteresseerd en deden een eerste verslag van het resultaat van de studenten. In Nederland verschijnen nog uitgebreide artikelen over dit experiment en de experimenten van andere studenten in het januarinummer 2001 van het maandblad KIJK en in het populair wetenschappelijk maandblad Natuur & Techniek. De conclusie die daarin zal worden getrokken, luidt dat het tappen weliswaar was geslaagd, maar dat de vorm en de structuur van het gewichtloze bier niet zal leiden tot een nieuw afzetgebied voor bierfabrikanten in de ruimte.
