Veertig jaar bemande ruimtevaart

De R-7 raket was eigenlijk ontworpen voor militaire doeleinden. Maar nog geen vier jaar eerder was er ook al de eerste kunstmaan – Spoetnik 1 – mee gelanceerd. Dit keer was de lading nog fragieler. Aan boord bevond zich de 27 jaar oude luitenant Joeri Gagarin, die op het punt stond de eerste mens in de ruimte te worden. Terwijl de raket versnelde en hem diep in zijn zetel drukte, schreeuwde Gagarin “Pojechali!” - "Erop los!". Vanuit zijn raam zag hij hoe de atmosfeer steeds donkerder blauw kleurde. Negen minuten na de lancering was hij in de ruimte en was de hemel zwart. “Ik kan de wolken zien! Ik kan alles zien! Het is prachtig!” sprak Gagarin.

108 minuten na zijn lancering vanaf Baikonur, was een opgewonden Gagarin terug op aarde. Zijn ruimtepak schitterde in het zonlicht. Hij stelde een menigte boeren gerust die verschrikt waren komen toelopen nadat ze hem aan een parachute hadden zien landen. Gagarin had slechts één omloop rond de aarde gemaakt. Zijn Wostok-capsule werd geheel vanaf de grond bestuurd. Niemand wist hoe het menselijk lichaam en denkvermogen zou reageren op gewichtloosheid. Daar was nog helemaal niets over bekend. Maar nu, na die eerste vlucht, wisten de onderzoekers meer.

Binnen een paar jaar zouden de Russische kosmonauten en hun Amerikaanse rivalen nog veel meer leren. Inmiddels is de Koude Oorlog voorbij. Komende week, iets meer dan veertig jaar na Gagarins vlucht, vertrekt een Space Shuttle. Dan gaat het om een routinevlucht naar het internationale ruimtestation. Dat wordt nu gebouwd en onderhouden door de vroegere rivalen van de Koude Oorlog.

Gagarin zou dat schitterend hebben gevonden. Hij genoot met volle teugen van zijn vlucht . Vanaf het moment dat hij landde, was hij een held. Dat was niet alleen het werk van de Sovjet-propaganda. Gagarin zelf had een heel open en warm karakter. Iedereen die hem ontmoette, van arbeider tot president, was van hem onder de indruk. Overal werd hij enthousiast verwelkomd. Of het nou in Rusland was, of in de Verenigde Staten. Daarmee was hij de beste ambassadeur die de voormalige Sovjetunie ooit had gehad.

Gagarin zou nooit meer terugkeren naar de ruimte. Zelf deed hij de grootste moeite opnieuw een ruimtevaartopdracht te krijgen. Maar de regering van de Sovjetunie vond hem te kostbaar. De rest van zijn korte leven werd daardoor een anti-climax. Hij kwam om op 27 maart 1968, toen hij met zijn MiG-15 UTI jachtvliegtuig neerstortte tijdens een instructievlucht.

Het was een verschrikkelijk verlies. Maar voor iedereen die hem in de ruimte volgde en nog zal volgen, blijft hij nummer één. Zijn fantastische prestatie blijft voor altijd staan. Een krater op de achterzijde van de maan werd naar deze eerste ruimtevaarder van onze planeet aarde vernoemd.