Het weer op Venus is bijzonder complex

Nieuwe infrarode opnamen van de nachtzijde van Venus tonen nieuwe details van het complex wolkensysteem rond de planeet. Ze zijn in juli 2006 gemaakt door de Ultraviolet, Visible and Near-Infrared Mapping Spectrometer (VIRTIS) aan boord van Venus Express.

Tot diep onder de wolken

De eerste opname (in valse kleuren) bovenaan dit artikel kwam tot stand uit drie VIRTIS-beelden, gemaakt op 22 juli toen Venus Express zich op ongeveer 65.000 kilometer hoogte boven Venus bevond, de verste afstand die de sonde in zijn baan rond de planeet kan bereiken.

VIRTIS kan waarnemen in golflengten van 1,7 micrometer en tot 15 à 20 kilometer hoogte diep onder het dikke wolkendek kijken, dat zich op ongeveer 60 kilometer boven het Venusoppervlak bevindt.

De thermische straling, afkomstig van het ovenhete oppervlak van Venus, wordt voorgesteld door de intensiteit van de kleuren: hoe helderder de kleur (bijna wit), hoe meer straling er van het oppervlak komt en hoe minder wolken er zijn tussen het gebied dat de sonde waarneemt en de sonde zelf.

Zeer dynamisch

De opnamen zijn gemaakt met een tussentijd van ongeveer 30 minuten. De randen van de opnamen komen niet precies overeen. Dat komt omdat de Venuswolken zeer snel bewegen en alsmaar van vorm veranderen. De atmosfeer van Venus is dan ook zeker de meest dynamische van de aardse planeten. Hij draait in amper vier dagen tijd rond de planeet.

'We zien in de wolken op Venus patronen die zich herhalen en kenmerken die steeds terugkeren, maar ze veranderen zeer snel van plaats zowel op korte als op lange termijn', zegt Giuseppe Piccioni die samen met Pierre Drossart co-hoofdonderzoeker van het instrument is. 'Dit betekent dat het weer op deze planeet een bijzonder complexe aangelegenheid is.'

Omdat de thermische straling van het oppervlak van Venus 'geregeld' wordt door de aanwezigheid van de wolken, kan men door het negatief van het beeld te nemen rechtstreeks de structuur van de wolken op de nachtzijde van Venus zien. Zo kunnen onderzoekers de morfologie en de dynamica van het wolkendek bestuderen.

Felle winden

Dat deden ze voor de andere opname van de nachtzijde, gemaakt met VIRTIS op 29 juli, eveneens vanaf ongeveer 65.000 kilometer afstand.

Voor dit beeld werd een golflengte van 2,3 micrometer gebruikt. De grote wolk midden op de opname, die zich uitstrekt naar rechtsonder is ongeveer 2000 kilometer lang en 500 kilometer breed.

Dit soort wolken op Venus heeft een heel typische en bijzondere vorm. Ze zijn meestal uitgerekt als gevolg van bijzonder felle winden, die snelheden van 360 kilometer per uur kunnen bereiken en die veroorzaakt worden door de superrotatie van de atmosfeer.

Het zeer bewolkte gebied rechtsboven op de opname bevindt zich onder 60° zuiderbreedte. Vanaf hier wordt de atmosfeer gedomineerd door de gevolgen van de krachtige dubbele vortex (draaikolk) aan de zuidpool van Venus.

Meer informatie

Hakan Svedhem
ESA Venus Express Project Scientist
hakan.svedhem@esa.int

Giuseppe Piccioni
VIRTIS co-Principal Investigator
IASF-INAF, Rome, Italy
giuseppe.piccioni@iasf-roma.inaf.it

Pierre Drossart
VIRTIS co-Principal Investigator
Observatoire de Paris, France
pierre.drossart@obspm.fr