Ariane 6 lanceert GRBBeta: kleine satelliet, grote astrofysica
Europa's nieuwste raket lanceert binnenkort, met veel ruimtemissies, elk met een uniek doel, bestemming en team thuis, en juicht deze toe. Of het nu gaat om het lanceren van nieuwe satellieten om terug te kijken en de aarde te bestuderen, naar de diepe ruimte te turen of belangrijke nieuwe technologieën in een baan om de aarde te testen, de eerste vlucht van Ariane 6 zal de veelzijdigheid en flexibiliteit van deze indrukwekkende, heavy-lift launcher demonstreren. Lees verder voor alles over GRBBeta, ontdek hier wie er nog meer vliegt.
Grbbeta is een opvolger van 's werelds kleinste astrofysische ruimteobservatorium, GRBAlpha - de eerste CubeSat om een gammastraaluitbarsting (GRB) vanuit de ruimte te detecteren; nog steeds goed werkend na drie jaar in een baan om de aarde en meer dan 135 'transiënten' die tot nu toe zijn gedetecteerd.
Voortbouwend op het succes van Alpha zal GRBBeta dienen als een “testbed” voor een reeks nieuwe technologieën die van vitaal belang zullen zijn voor toekomstige constellaties van GRB-detecterende satellieten en andere CubeSat-missies.
Gammaflitsen zijn enorm energetische explosies die zijn waargenomen in verre sterrenstelsels. Het zijn de helderste en meest extreme explosieve gebeurtenissen in het heelal - een typische GRB zal in een paar seconden evenveel energie vrijgeven als de zon tijens de hele levensduur van 10 miljard jaar.
Men denkt dat GRB's vrijkomen tijdens een hypernova - wanneer een bijzonder zware ster krachtig implodeert om een neutronenster of zwart gat te vormen. Na een enorme eerste flits van gammastralen zendt een “nagloed” langere golflengten uit in röntgen, ultraviolet, optisch, infrarood, microgolf en radio.
De hoofdaannemer van de satelliet is de faculteit luchtvaart aan de Technische Universiteit van Košice, terwijl Spacemanic, een kant-en-klare nanosatellietmissieleverancier en fabrikant van CubeSat-componenten in Tsjechië, de leiding heeft genomen bij de bouw van de geavanceerde twee-eenheid (2U) GRBBeta CubeSat. De wetenschappelijke ladingen zijn gebouwd in een Hongaarse, Tsjechische, Japanse en Canadese samenwerking en vertegenwoordigen een belangrijke stap voorwaarts in ruimtevaarttechnologie.
Het Hongaarse Konkoly Observatory leidde de ontwikkeling van GRBBeta's gammastraalbarstdetector, terwijl de Tsjechische Masaryk University de wetenschappelijke gegevensanalyse leidde. De Japanse Hiroshima University droeg aanzienlijk bij aan de detectorhardware en de Canadese Universiteit van Toronto bouwde een experimentele mini-UV-ruimtetelescoop.
Net als bij de GRBAlpha-missie was Spacemanic verantwoordelijk voor de algehele bouw van GRBBeta - van projectmanagement tot missieontwerp tot het bouwen en integreren van bijna alle componenten en het ontwikkelen van het grondsegment.
“GRBBeta is een samenwerkingsproject waarbij verschillende technologische innovaties van meerdere medewerkers betrokken zijn”, legt Jakub Kapuš, CEO van Spacemanic, uit. “Om het simpel te zeggen, we zochten uit hoeveel wetenschap we in twee eenheden ruimte konden 'proppen'.” Zoals blijkt, is het antwoord “veel”.
Naast het gammastraalburst-experiment beschikt GRBBeta ook over amateurradio-mogelijkheden en verschillende andere experimenten.
“Een van de technologieën waar we bijzonder enthousiast over zijn, is de eerste grote ultraviolette CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) beeldsensor van het Dunlap Institute aan de Universiteit van Toronto,” vervolgt Jakub Kapuš.
Halfgeleiderbeeldsensoren zetten licht om in elektrische signalen en hebben over het algemeen een hogere resolutie en lager stroomverbruik dan traditionele CCD-sensoren (Charge-Coupled Device), dat wil zeggen camera's.
Uiteindelijk is het doel van GRBBeta om te dienen als een betaalbare astronomische ruimtecamera met betere of gelijke prestaties als kostenbesparende alternatieven.
“GRBAlpha heeft aangetoond dat kleine CubeSats in staat zijn om wetenschap in een baan om de aarde te doen met een fractie van de kosten en tijd die nodig is om een standaard satellietmissie op ware grootte te lanceren”, legt Daniela Jovic, CCO bij Spacemanic, uit.
“Op deze manier opent het de markt voor vele landen, universiteiten en onderzoeksinstellingen die anders niet in staat zouden zijn om hun experimenten de ruimte in te krijgen.” Onderweg hebben we goede hoop dat het succes van GRBBeta en de andere SmallSat-missies die we voorbereiden als inspiratie zullen dienen voor het volgende grote project in een kleine kubus."
Samen met de astrofysica-instrumenten is GRBBeta ook uitgerust met een Murgas “transceiver” - een apparaat dat zowel gegevens kan verzenden als ontvangen - wat een unieke kans biedt voor de wereldwijde amateurradiogemeenschap.
De satelliet zal zichtbaar zijn voor het open-source SatNOGS- netwerk, zodat iedereen met een internetverbinding de live telemetrie (gegevens) via het Grafana Dashboard vanuit het comfort van zijn huis kan bekijken en de gezondheidstoestand van het kleine ruimtewonder kan volgen en controleren.
"Het is echt een eer om deel uit te maken van deze mijlpaal in de Europese ruimteverkenning. Ons team heeft hun hart en ziel gestoken in het bereiken van dit stadium", legt Natalia Gogolova, werktuigbouwkundig ingenieur bij Spacemanic, uit.
"Toen GRBBeta ons kantoor verliet voor het lanceerplatform, was het een emotionele herinnering aan alle toewijding en teamwork die ons op dit punt brachten. We wachten met spanning af wanneer de eerste signalen van GRBBeta terug worden ontvangen - we kijken allemaal reikhalzend uit naar dat moment. "
