| | Παγετώνες
Ένας παγετώνας είναι ένας τεράστιος ποταμός από πάγο, μεγάλης διάρκειας, που σχηματίζεται στο έδαφος και κινείται σε ανταπόκριση προς τη βαρύτητα. Ο παγετώνας σχηματίζεται από τη συσσώρευση πάγου σε ένα έδαφος με κλίση. Ο πάγος των παγετώνων αποτελεί το μεγαλύτερο απόθεμα γλυκού νερού στη γη, και το δεύτερο μεγαλύτερο απόθεμα συνολικού νερού μετά τους ωκεανούς. Οι παγετώνες συναντώνται σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Αυστραλία.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι παγετώνων:
- Αλπικοί παγετώνες, που συναντώνται στα ορεινά εδάφη
- Ηπειρωτικοί παγετώνες, που σχετίζονται με τις εποχές των παγετώνων.
Σήμερα, περιοχές αυτού του είδους είναι η Γροιλανδία και η Ανταρκτική.
Οι μικρότεροι αλπικοί παγετώνες που σχηματίζονται σε ορεινές κοιλάδες ονομάζονται παγετώνες κοιλάδων. Μεγαλύτερες στρώσεις πάγου μπορεί να καλύψουν ένα ολόκληρο βουνό, μια οροσειρά ή ακόμα ένα ηφαίστειο. Αυτός ο τύπος καλείται παγοκάλυμμα. Τα παγοκαλύμματα τρέφουν τους παγετώνες εξόδου, που είναι γλωττίδες πάγου που εκτείνονται στις κάτω κοιλάδες, μακριά από τα όρια των μεγαλύτερων μαζών πάγου. Οι παγετώνες εξόδου σχηματίζονται από την κίνηση του πάγου από ένα πολικό παγοκάλυμμα ή παγοκάλυμμα ορεινής περιοχής, προς τον ωκεανό.
Προφίλ ενός τυπικού αλπικού παγετώνα
ΠΑΓΕΤΩΔΗΣ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ (CIRQUES): : ημικυκλικό χαρακτηριστικό μητρικού πετρώματος που δημιουργείται καθώς ο παγετώνας τρίβεται προς το βουνό (το υψηλότερο σημείο όπου συσσωρεύεται το χιόνι και ο πάγος).
ARÊTE Ή ΚΟΡΥΦΗ ΛΟΦΟΥ: κορφοβούνι μητρικού πετρώματος με απότομες πλαγιές και άκρα που δημιουργείται όταν δύο παγετώνες διαβρώνονται προς αντίθετες πλευρές του κορφοβουνιού.
ΚΕΡΑΤΑ: 3 ή περισσότερα διπλανά cirque.
ΟΡΕΙΝΕΣ ΜΙΚΡΟΛΙΜΝΕΣ: παγετωνικές λίμνες που σχηματίζονται από την τριβή παγετώνων - συχνά συναντώνται στα cirque.
Μερικοί όροι που αναφέρονται σε παγετώνες
Οι παγετώνες σχηματίζουν το τοπίο
Μια παγετωνική λίμνη είναι μια λίμνη που προέρχεται από ένα λιωμένο παγετώνα.
Στο τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων, οι παγετώνες που υποχωρούσαν συχνά άφηναν πίσω τους μεγάλα τμήματα πάγου. Καθώς έλιωνε αυτός ο πάγος, σχηματίζονταν λίμνες. Σήμερα αυτές οι λίμνες συχνά περιβάλλονται από κυλιόμενους λόφους, που καλούνται λιθωνόλοφοι, μαζί με άλλες ενδείξεις του παγετώνα, όπως μοραίνες, κορύμματα και χαρακτηριστικά διάβρωσης όπως σημάδια ραβδώσεων και κραδασμών σε μεγάλους βράχους που μεταφέρθηκαν από τον παγετώνα. Τέτοιοι βράχοι καλούνται ακανόνιστα πετρώματα. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά συναντώνται και στο ακρωτήριο των Άλπεων.
Πλημμύρες παγετωνικών λιμνών
Σήμερα, καθώς οι παγετώνες υποχωρούν στις ορεινές περιοχές μεγάλου υψόμετρου, αφήνουν πίσω τους ένα μεγάλο κοίλωμα. Τα κοιλώματα που κατέχονταν από παγετωνικό πάγο γίνονται λίμνες. Οι ακτές σχηματίζονται από μοραίνες, που είναι φράγματα με δομικά ασθενής και ασταθής άμμο, χαλίκια και πέτρες, και υπόκεινται σε συνεχείς αλλαγές εξαιτίας της υποχώρησης λόφων, κατολισθήσεων, κτλ. Διατρέχουν τον κίνδυνο σπασίματος εξαιτίας της πίεσης της αυξανόμενης στάθμης των λιμνών.
Κατά κύριο λόγο, ένας φραγμός μοραίνων μπορεί να σπάσει ως συνέπεια μιας εξωτερικής διέγερσης ή αυτοκαταστροφής.
Οι εν λόγω πλημμύρες των παγετωνικών λιμνών (glacial lake outburst floods - GLOF) είναι καταστροφικές εκκενώσεις νερού που προκύπτουν κυρίως από το λιώσιμο των παγετώνων. Η αυξανόμενη υποχώρηση των παγετώνων στις μέρες μας έχει οδηγήσει στην αύξηση του μεγέθους πολλών παγετωνικών λιμνών. Ένα τεράστιο κύμα εκτόπισης, που δημιουργείται από κατολίσθηση βράχων ή χιονοστοιβάδα/κατολίσθηση πάγου από τον παγετώνα, μπορεί να προκαλέσει πλημμύρα των παγετωνικών λιμνών.
Η χαρτογράφηση και παρακολούθηση των εν λόγω παγετωνικών λιμνών είναι, ανεξάρτητα από τον κίνδυνο, πολύ ακριβή κυρίως επειδή βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές. Συνεπώς, οι εικόνες που λαμβάνονται από τους δορυφόρους αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο παρακολούθησης.
| |
