ESA title
Zo draait Proba 1 in een baan om de aarde
Agency

Proba 1 weer de oude na ‘oogoperatie’

23/05/2012 513 views 0 likes
ESA / Space in Member States / Belgium - Nederlands

De in België gebouwde kunstmaan Proba 1 is meer dan tien jaar in de ruimte en dat laat zich voelen. Maar na een 'oogoperatie' aan zijn startracker is de ESA-satelliet weer volledig operationeel.

Proba 1 bevond zich een tijd zelfs in een soort 'winterslaap'. De startracker aan boord is een bijzondere camera waarmee de kunstmaan zich op de sterren kan oriënteren.

Die had het, als gevolg van straling in de ruimte, laten afweten. Overigens na vijf keer langer te hebben gefunctioneerd dan gepland.

Maar de software van het instrument kon nu worden aangepast zodat Proba 1 zijn aardobservatiemissie weer ten volle kan uitvoeren. De nieuwe software is afkomstig van de Technische Universiteit van Denemarken (Danmarks Tekniske Universitet of DTU). Om zich te oriënteren kan Proba 1 nu weer onderscheid maken tussen echte constellaties van sterren en zogenaamde hotspots die het gevolg zijn van straling.

'De startracker van Proba 1 is zo goed als nieuw en de missie is weer back in business', aldus Frédéric Teston, Proba-projectmanager bij ESA.

Proba staat voor Project for Onboard Autonomy. Proba 1 werd vanuit India gelanceerd op 22 oktober 2001. Een tweede kunstmaan uit de reeks ging op 2 november 2009 de ruimte in en nieuwe satellieten staan op stapel.

Een lenige satelliet

Zo 'rolt' Proba 1 in zijn baan om de aarde om opnamen van onze planeet te maken
Zo 'rolt' Proba 1 in zijn baan om de aarde om opnamen van onze planeet te maken

De Proba-satellieten zijn bedoeld om in de ruimte grotendeels autonoom te functioneren. De vluchtleiders van ESA's grondstation in Redu in de provincie Luxemburg moeten alleen de geografische coördinaten van een waar te nemen doel op de grond naar Proba 1 doorsturen en de microsatelliet – kleiner dan een kubieke meter – doet de rest. Hij stuurt zichzelf in de juiste positie en kan zelfs onder verschillende hoeken waarnemen.

Die lenigheid heeft hij te danken aan de door de DTU op basis van CCD-technologie ontworpen Advanced Stellar Camera (ASC) en een computer die aan de hand van constellaties van sterren de positie en rotatie van de satelliet kan bepalen.

Het probleem was dat deze startracker jarenlang permanent gebombardeerd is door geladen deeltjes die op de CCD heldere puntjes (hotspots) veroorzaken, die de echte sterren als het ware camoufleren.

Hotspots

Als gevolg van hotspots is het moeilijk de echte sterren nog te herkennen
Als gevolg van hotspots is het moeilijk de echte sterren nog te herkennen

Maar dergelijke hotspots uiten zich als alleenstaande pixels terwijl sterren door lenseffecten meerdere pixels groot zijn', verklaart Dr. Troelz Denver van de DTU.

'Het was dus om te beginnen wel vrij eenvoudig om daartussen onderscheid te maken.'

'Maar de uitdaging komt er wanneer straling na verloop van tijd twee, drie of meer nabijgelegen pixels onklaar maakt. Proba 1 zag aldus na een tijd drie of vier keer meer clusters van hotspots dan werkelijke sterren.'

Nu zijn de gevolgen van straling op de CCD duidelijker te zien bij hogere temperaturen. Daarom werd Proba 1 afgelopen januari in een 'winterslaap' gebracht, toen de satelliet in zijn ellipsvormige baan rond de aarde het dichtst bij de zon kwam en de intensiteit van het zonlicht 10% groter wordt.

De aarde in het vizier

Opname van Pretoria, Zuid-Afrika
Opname van Pretoria, Zuid-Afrika

Proba 1 was eigenlijk ontwikkeld om gedurende twee jaar nieuwe technologie te demonstreren. Maar de gezondheidstoestand van de satelliet was zo goed dat hij uitgroeide tot een operationele kunstmaan voor aardobservatie. Maar honderden onderzoeksteams over de heel de wereld kregen nu te maken met een onderbreking van de waarnemingen.

'We onderhielden nauwe contacten met het ESA-team in Redu en de hoofdaannemer van de missie, QinetiQ Space (in Kruibeke bij Antwerpen, vroeger Verhaert Space)', aldus Dr. Denver.

'En we konden het probleem verhelpen omdat het we de startracker tijdens de missie volledig kunnen herprogrammeren.'

'Redu manoeuvreerde de satelliet zo dat de temperatuur van de startracker afnam en via opnamen konden we zien wat het instrument precies kon waarnemen.'

Nieuwe algoritmen

De startracker van Proba 1 kan in twee richtingen kijken
De startracker van Proba 1 kan in twee richtingen kijken

'We ontwikkelden nieuwe algoritmen die gebruikmaakten van het feit dat de startracker van Proba 1 in twee verschillende richtingen kan kijken, zodat de zon of de aarde het zicht op de sterren niet helemaal kunnen blokkeren.'

Het verbeterde algoritme kan ook gebruik worden voor volgende versies van de startracker. Die vlogen reeds aan boord van ESA's maanmissie Smart 1, de satelliet voor zonnewaarnemingen Proba 2 en de kunstmaan GOCE die het gravitatieveld in kaart brengt.

Ook de satellietconstellatie Swarm, die weldra wordt gelanceerd om het magnetisch veld van de aarde in kaart te brengen, zal beschikken over dergelijke trackers.

Automatische oriëntatie

Turkmenistan onder de camera's van Proba 1
Turkmenistan onder de camera's van Proba 1

DTU ontwikkelde de startracker aanvankelijk in de jaren '90 voor de Deense nationale satelliet Ørsted. Een bijzondere eis daarbij was dat de satelliet zich autmatisch moest kunnen oriënteren, zelfs in een ongecontroleerde lost-in-space situatie.

Denver voorziet toekomstige ruimtemissies met nog meer complexe startrackers.

'Dan kunnen we nog meer complexe manoeuvres uitvoeren zonder dat het ruimtetuig blind wordt. En, zoals Proba 1 aantoont, wordt de levensduur van het instrument langer.'

Related Links

Burning Man from orbit
Enabling & Support

ESA’s Proba-1 spies Burning Man festival

02/09/2011 2601 views 0 likes
Read
HRC image 20 April 2010
Enabling & Support

Proba-1’s close-up view of Eyjafjallajökull volcano

23/04/2010 1497 views 0 likes
Read
The French Frigate Shoals as seen by Proba-1
Applications

Going hyperspectral

30/03/2010 10763 views 14 likes
Read
Proba observes the active Bromo volcano in Indonesia
Applications

ESA’s microsatellite playing major role in scientific studi…

22/09/2006 1327 views 1 likes
Read
HRC image of Uluru or Ayers Rock
Applications

Micro-satellite steers by the stars to return views of Earth

01/06/2004 1979 views 0 likes
Read
Applications

Third Party Missions overview

01/01/1970 12721 views
Open item
Agency

Proba V zal ook geladen deeltjes waarnemen

29/06/2011 632 views 0 likes
Read
Proba-V's X-band transmitter
Agency

Galliumnitride voor het eerst in de ruimte getest door Prob…

21/10/2010 492 views 0 likes
Read
X-Cam image of Argentina
Agency

Zonnesatelliet Proba 2 knipoogt naar de aarde

17/05/2010 317 views 0 likes
Read
ESA's Proba-2 records solar eruption
Agency

Proba 2 ziet een uitbarsting op de zon met gevolgen voor de…

19/04/2010 1005 views 1 likes
Read
The Sun seen from Proba-2's SWAP
Agency

Technologische satelliet Proba 2 levert een nieuwe kijk op …

26/01/2010 800 views 0 likes
Read
Proba-2
Agency

Het Proba-2 platform ziet sterren en slaagt voor zijn eerst…

16/11/2009 507 views 0 likes
Read
SMOS and Proba-2 liftoff
Agency

Twee nieuwe ESA-satellieten met succes in een baan om de aa…

02/11/2009 788 views 0 likes
Read
Agency

Kleine Proba satelliet van ESA viert vijfjarig bestaan in d…

23/10/2006 523 views 0 likes
Read
L'Europe vue par l'instrument Végétation et traitée au VITO de Mol
Agency

Studie voortzetting Vegetation met op PROBA geïnspireerd pl…

14/09/2007 343 views 0 likes
Read
Proba voor de lancering in de clean room van Verhaert (foto Benny Audenaert)
Agency

Haarscherpe camera helpt Proba oriënteren

04/06/2002 422 views 0 likes
Read
ESA's made in Belgium satellite PROBA 2
Agency

Nieuwe Belgische ESA-kunstmaan gaat zon bestuderen

20/09/2004 789 views 0 likes
Read
Proba three years in orbit
Agency

Drie jaar Proba, de 'intelligente' satelliet die zichzelf d…

25/10/2004 704 views 0 likes
Read
Vu depuis 600 km d’altitude par PROBA-1, voici le VLT de l’ESO au Chili.
Agency

Proba fotografeert astronomische "ogen" en "oor"

09/07/2004 398 views 0 likes
Read
CHRIS image of Stromboli volcano
Agency

Kunstmaan made in Belgium is manusje-van-alles

13/05/2004 471 views 0 likes
Read
Maquette de Proba-2 au Bourget 2003
Agency

Satellietje ‘made in Belgium’ gaat zon bestuderen

17/12/2003 360 views 0 likes
Read
Artist's impression of Proba in orbit
Agency

In België gebouwde kunstmaan Proba helpt bij ontwikkeling v…

04/08/2003 434 views 0 likes
Read
Proba's CHRIS shows the smoke plume
Agency

'Jarige' satelliet Proba fotografeert Etna

11/11/2002 919 views 0 likes
Read
Proba-1 in orbit
Agency

Proba vliegt duizendste keer over België

10/09/2002 672 views 0 likes
Read