Hubble-ruimtetelescoop kijkt verder en beter dan ooit
De Hubble Space Telescope, inmiddels bezig aan zijn twaalfde jaar in de ruimte, is afgelopen maart van een nieuwe camera voorzien. Deze Advanced Camera for Surveys (ACS) is recenter en daardoor beter dan zijn voorganger. Met de nieuwe camera kunnen astronomen een twee keer zo groot oppervlak bekijken met een verdubbelde scherpte en een licht-gevoeligheid die vijf keer zo hoog is als voorheen.
De digitale Advanced Camera for Surveys (ACS) is vijf keer gevoeliger dan vorige camera en kan een twee keer zo groot gebied van de hemel in beeld brengen. Dat is dus en vooruitgang met een factor tien. De recente opnamen behoren dan ook tot de beste die ooit van het heelal gemaakt zijn. Ze tonen onder meer een nevel van stof die er als een rode vulkaan uitziet, een turbulent sterrenstelsel dat wat weg heeft van een kikkervisje en twee spiraalvormige sterrenstelsels die doen denken aan muizen. Het ziet ernaar uit dat de camera weldra verder dan ooit in het universum zal kunnen kijken. Dat is belangrijk, want een verre blik in het heelal is meteen ook een verre blik terug in de tijd. Sterrenkundigen zijn namelijk bijzonder geïnteresseerd in de tijd waarin sterrenstelsels ontstonden, toen het heelal na de Big Bang begon af te koelen.
De Hubble Space Telescope (HST) werd op 24 april 1990 gelanceerd tijdens vlucht STS-31 van de spaceshuttle Discovery. Kort daarna bleek dat de kijker 'troebel' zag als gevolg van sferische aberratie. Het probleem kreeg in 1993 een oplossing. Hubble kreeg een 'bril', in feite een reeks van vijf paar optische spiegels. Sindsdien deed de kijker het voortreffelijk met verbazingwekkende ontdekkingen als gevolg.
Hubble is een samenwerkingsproject tussen ESA en de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. Als gevolg van de Europese deelname krijgen Europese astronomen meer dan 20% van de waarnemingstijd ter beschikking. De telescoop krijgt regelmatig een opknapbeurt. Dat gebeurde in 1993, 1997 en 1999.
In maart dit jaar kreeg de HST tijdens een vierde onderhoud nieuwe zonnepanelen. Ze leveren 27% meer energie dan de oude Europese exemplaren. Ze zijn uitgerust met een door ESA ontwikkeld stuurmechanisme. De nieuwe ACS-camera kwam in de plaats van de Faint Object Camera (FOC) van ESA. De astronauten van de spaceshuttle installeerden ook een hoogtechnologisch mechanisch koelsysteem voor de infrarode camera NICMOS (Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrograph). De vaste stikstof waarmee hij vroeger werd gekoeld was uitgeput en daarom was NICMOS sinds 1999 niet langer operationeel. NICMOS is heel bijzonder want hij kan door wolken van stof en gas heen kijken. Tegen juni zouden de eerste NICMOS-beelden beschikbaar moeten zijn.
De Hubble-telescoop moet nog een tiental jaar speuren naar de geheimen van het heelal. Daarna neemt de nieuwe Next Generation Space Telescope (NGST) het roer over. Dit is een samenwerkingsprogramma tussen ESA, NASA en de Canadese ruimtevaartorganisatie CSA waarbij in het bijzonder de aandacht gaat naar het zwakke infrarode licht, afkomstig van de eerste sterren en sterrenstelsels in het heelal.
