Elk jaar brengen schepen en industrie wereldwijd schade toe aan kwetsbare ecosystemen doordat verontreinigende stoffen in rivieren en kustwateren terechtkomen. Op zee is ook sprake van verontreiniging met aardolie, vooral als gevolg van:
ongelukken met een tanker, waarbij een grote hoeveelheid olie in zee wegloopt
illegale olielozingen door schepen als deel van hun 'normale activiteiten'
het op natuurlijke wijze wegsijpelen van olie
Na een ongeval met een tanker is het grootste probleem een algemeen overzicht te krijgen van het getroffen gebied en de omvang van de olievlek en, zo mogelijk, te voorspellen in welke richting de olievlek zich zal verplaatsen.
Voor olie die langs natuurlijke weg of door toedoen van de mens in het water terechtkomt, moet een regulier bewakingsprogramma bestaan. Controle op de aanwezigheid van olie in uitgestrekte gebieden, zoals de Middellandse Zee, is vanuit de lucht alleen overdag bij gunstig weer mogelijk.
De Middellandse Zee wordt druk bevaren, omdat schepen via deze route toegang hebben tot het Midden-Oosten, het Suez-kanaal, de Zwarte Zee en de havens van Zuid-Europa. Veel van die schepen zijn olietankers. Er is dus een groot gevaar voor verontreiniging en zelfs milieurampen. Bovendien ligt de Middellandse Zee, zoals de naam al zegt, midden tussen land en kan bij verontreiniging de concentratie niet worden verminderd door verspreiding over een groter gebied via oceaanstromingen.
De controle op olievervuiling op de Middellandse Zee wordt normaal gesproken uitgevoerd met vliegtuigen of schepen. Dat is duur en bovendien beperkt doordat dit soort materieel beperkt beschikbaar is. Satellietgegevens kunnen hier goed van pas komen. Ze brengen over zeer grote afstanden waarschijnlijke gevallen van olieverlies in beeld en begeleiden vervolgens het onderzoek vanuit de lucht om specifieke plekken nauwkeurig op te nemen.
De Synthetic Aperture Radar (SAR) kan onafhankelijk van de weers- of lichtgesteldheid gegevens verzamelen en is daarmee bij uitstek geschikt om het wateroppervlak af te speuren op de aanwezigheid van olie. Dit instrument biedt de meest doeltreffende manier om op olieverontreiniging te controleren: SAR-beelden geven een olievlek weer als een donkere vlek, vanwege het dempende effect van de olielaag op de zeegolven. Op de plaats van verontreiniging is de zee minder ruw, zodat daar minder terugverstrooiing van de radarecho is. Bijgevolg ziet dat gedeelte er donkerder uit op het radarbeeld. Dit type instrument bevindt zich momenteel aan boord van de Europese ERS-1-, ERS-2- en Envisat-satellieten, de Japanse JERS-1-satelliet en de Canadese RADARSAT-satelliet.
