|  | Booreiland | |
Milieuramp met booreiland
Inleiding
Met supertankers zijn al meer dan eens ernstige ongevallen voorgekomen, en elke keer lijkt er meer media-aandacht aan te worden besteed. Maar niet alleen grote hoeveelheden olie vormen een bedreiging voor het milieu. Ook alle kleine lozingen zijn schadelijk, of dat nu per ongeluk is of omdat een kapitein zijn tanks op zee laat schoonmaken en uitspoelen. Volgens schattingen wordt er elk jaar driemiljoen ton olie bewust en illegaal in de oceaan geloosd. Andere oorzaken van vervuiling van de wereldoceanen zijn ongelukken op booreilanden en lekkende leidingen tussen de offshore velden en het vasteland.
Er is niet veel olie nodig om ernstige schade te veroorzaken. Olie vormt een dun laagje op het wateroppervlak. De vlek kan over grote afstanden meedrijven met de stroming of, als de wind sterk genoeg is, uiteenvallen en zich met het water mengen. De vergiftiging wegens olievervuiling is zo sterk dat dieren belangrijke voedingsstoffen niet meer kunnen opnemen. Ook gaan de isolerende en waterafstotende eigenschappen van de dierenhuid achteruit. Zelfs kleine lozingen of lekkages kunnen al schadelijk zijn, naargelang de oliesoort, de inheemse vegetatie, het seizoen, de windkracht, enz.
| | | ERS-satelliet |
Satellietbewaking
Zeventig procent van het aardoppervlak is bedekt met oceanen en een dusdanig groot gebied laat zich onmogelijk bewaken met traditionele middelen als boeien, schepen en vliegtuigen. Het oppervlak is niet alleen te groot maar er zijn ook problemen als golven, dichte bewolking en onbestendigheid.
Satellieten in een polaire omloopbaan zijn echter heel nuttig gebleken. Die 'kijken' over een brede band neer op aarde en tasten in korte tijd uitgestrekte gebieden af.
Het effectiefst zijn radarsatellieten. Een beeldradar verlicht de grond met micro-impulsen en ontvangt de weerkaatste energie terug. Het beeld dat daaruit ontstaat, lijkt een beetje op een zwart-witfoto. Een olievlek ziet er in het beeld vaak uit als een donkere vlek of lijn tegen een grijze achtergrond. Dat komt doordat de olie de golven afzwakt en minder microgolfenergie naar de satelliet terugkaatst dan een schone (en verhoudingsgewijs ruwere) zee.
In Noorwegen wordt de bewaking uitgevoerd in samenwerking met de Noorse Autoriteit voor de Bestrijding van Verontreiniging (SFT) in het satellietstation van Tromsø (zie internetadressen hieronder). De bewakingsdienst baseert zich op gegevens van de Europese radarsatellieten ERS-1 en ERS-2 en de Canadese RADARSAT. Het doel van de oliebewakingsdienst is om de autoriteiten binnen twee uur na het moment van satellietwaarneming informatie te geven over mogelijk olieverlies.
De inzet van vliegtuigen wordt nauw afgestemd op de bewegingen van de satelliet. Naargelang hoe dik en oud een olievlek is, en afhankelijk van bepaalde beeldkarakteristieken, is olie het best te traceren bij een windsnelheid van drie tot twaalf meter per seconde. Bij een zwakkere wind kleurt de zee zwart, en bij een sterkere wind wordt de zee zo helder dat het lastig is om de omvang van de olievlek vast te stellen.
Norwegian Pollution Control Authority (SFT)
In feite vormt de olie een dun laagje op het wateroppervlak. Dat laagje is soms niet meer dan een molecuul dik, ongeveer 1/100.000ste millimeter. Reken uit hoeveel van het oceaanoppervlak in dat geval zou worden bedekt door tien liter olie.
| | Lozing van olie tijdens de schoonmaak op een schip | |
Bewaking van het scheepvaartverkeer
Radarsatellieten zijn ook effectief gebleken voor de bewaking van het scheepvaartverkeer. Op een radarbeeld zien schepen eruit als een heldere punt. Als er niet te veel wind staat (minder dan tien tot vijftien meter per seconde) is ook het kielzog te zien. Dan kunnen we de koers van het schip schatten. Als je heel goed naar het radarbeeld kijkt, zie je ook dat de heldere punt van het schip vaak een heel klein beetje gescheiden is van het kielzog. Die afstand kunnen we meten en gebruiken om de snelheid van het schip uit te rekenen.
Oefening
Download deze door ERS-1 satelliet gemaakte radaropname.
De radaropname maakte ERS-1 in dichte mist op 25 november 1994. De heldere punt en donkere streep gaven de indruk dat hier een schip bezig was met het lozen van een olieachtig materiaal op de Noordzee.
Maar nadat de locatie was geschat, bleek het om een booreiland te gaan. Het weer was te slecht om er vliegtuigen op af te sturen. De hoofdinspecteur van het booreiland werd gebeld, en inderdaad, er was per ongeluk olie weggelopen!
Maar de deskundige die het beeld interpreteerde, berekende onmiddellijk wanneer de lekkage was begonnen, zodat de mensen op het booreiland niet onder de waarheid uit konden!
Kun jij nagaan hoe lang de vervuiling al bezig was toen de satelliet het gebied passeerde en de opname maakte?
In het beeld zie je het booreiland als een heldere punt. De zwarte streep is olie. De knik en buiging zijn veroorzaakt door een verandering van windrichting.
Voor deze oefening zijn er nog twee dingen waarmee je rekening dient te houden: de windsnelheid was de hele periode van verontreiniging vijf meter per seconde en de olielaag verplaatste zich in de windrichting met een snelheid van maar drie procent van die van de wind.
Nu kun je aan de slag met de volgende vragen:
Hoever is de olie naar schatting weggedreven tijdens de lozing?
Wanneer en hoe is de wind van richting veranderd na het begin van de lozing?
Bereken op grond van de informatie in het beeld hoe lang de lozing duurde en maak een schatting van de datum en tijd waarop de lozing begon. De ERS-satelliet kwam op 25 november 1994 langs om 10:49 GMT (Omloopbaan 17585 Beeld: 2457) Maak een kort verslag van je bevindingen
| 
