| | Alarm! Er komt een enorme olievlek op de kust af!
Sommige landen rond de Middellandse-Zee bewaken hun kustgebied vanuit de lucht door regelmatig toezicht te houden op scheepsbewegingen en te controleren op vervuiling van de zee. Maar op de open zee is er nauwelijks of helemaal geen toezicht.
 | | | ERS-satelliet |
Op plaatsen waar het zeemilieu extra kwetsbaar is, zoals in het opgesloten Middellandse-Zeegebied, is bewaking vanuit de ruimte van vitaal belang.
Het samengestelde, gekleured beeld hieronder is gemaakt door de ERS-satelliet, die is gebouwd en gelanceerd door de Europese ruimtevaartorganisatie. Met zijn radarsensor kan ERS ook bij bewolkt weer en 's nachts over de aarde waken. Radarbeelden zien eruit als foto's maar je moet ze anders interpreteren (klik hier voor meer informatie over radartechnologie).
| | Zwart en wit radarbeeld van de oceaan | |
Op een radarbeeld is de oceaan niet blauw maar zwart en wit. Je kunt er ook veel onbekende kenmerken op tegenkomen. Als algemene regel geldt: hoe helderder het zeeoppervlak, hoe ruwer de zee (meer wind). Olie heeft een dempend effect op het water, zodat een ruw oppervlak weer glad wordt (en donker op een radarbeeld, zoals we hiernaast zien).
| | | Gekleurd radarbeeld van de oceaan |
Maar het beeld eronder is gekleurd! Dat komt doordat het is samengesteld uit drie beelden gemaakt op drie verschillende dagen. Om de informatie van de verschillende dagen te kunnen onderscheiden, is elk beeld een andere kleur gegeven:
- 13 september 1991: rood
- 19 september 1991: groen
- 25 september 1991: blauw
Alle opnamen zijn op hetzelfde tijdstip gemaakt: 11:20 uur CET. Als de drie opnamen identiek waren, zouden we een zwart-witopname verwachten, want er zou dan voor elk punt van het beeld evenveel blauw, groen en rood zijn. En elke verandering zou in kleur te zien zijn: bijvoorbeeld, iets minder blauw met dezelfde hoeveelheid groen en rood zou de kleur van grijs in geel veranderen, enz.
De kleuren in het beeld hangen dus samen met veranderingen in het door de radar terugontvangen signaal in de periode tussen de eerste en de laatste opname. Ook al is het maar een heel korte periode, het door de zee gereflecteerde signaal kan vanwege de windomstandigheden heel snel veranderen (klik hier voor meer informatie over radartechnologie. De kleur magenta boven zee geeft aan dat het op 13 en 25 september harder waaide. De horizontale blauwe/magenta lijn is een windfront dat weersveranderingen brengt op 25 september.
Klik hier om de oefening met lenzen te openen.
Om de afzonderlijke zwart-witbeelden op de afbeelding en de kaart nader te bestuderen klik hier. Houd rekening met de download-tijd! Heb je de kaart eenmaal op je scherm, dan zie je linksboven vier kaders. Dat met de witte hoek is de kaart. Klik het witte vierkantje in de linkerbovenhoek aan en sleep het kader (de 'lens') tot bij de kust. Je kunt de lens verder openen door het witte vierkantje rechts onderin aan te klikken en te verslepen. Je ziet dan waar je bent: het kader bevat een kaart van het gebied. Doe hetzelfde met de rode, de groene en de blauwe lens. Pak ze een voor een op en sleep ze langzaam naar zee (en boven de olievlek). Maak ze groter door het hoekje rechts onderin te verslepen.
Op welke datum is de olievlek volgens jou ontstaan? Op de balk onder het beeld zie je de geografische lokatie van de cursor. Plaats de cursor midden boven de olievlek en lees de lokatie af. Door de linkermuisknop ingedrukt te houden en de muis te verschuiven, kun je de afstand meten. Die verschijnt op de balk onder, naast de geografische lokatie. Leuk toch? Nu heb je alles wat je nodig hebt om je waarnemingen en metingen te verrichten en het formulier hieronder in te vullen.
| | Olievlekken op het strand | |
Wanneer je de lokatie van de cursor niet ziet, download het beeld hier, en gebruik LEOWorks software voor de oefening. Hier kan je het beeld in drie originele zwart en wit opdelen (13 september 1991: rood; 19 september 1991: groen; 25 september 1991: blauw)en je kunt de lokatie van de cursor (View - Cursor Position/Value) opzoeken en ook de afstanden meten (Image - Measure tool).
In de hoek rechtsonder zie je nog een olievlek! Die is in magenta weergegeven. Op het zwart-witbeeld van de dag waarop het afzonderlijke satellietbeeld werd genomen, is die vlek zwart! (Waarom? Omdat de olie de golven dempt en het oppervlak hier glad is. Een glad oppervlak ziet er op een radaropname donker of zwart uit).
Maar olievlekken drijven mee op de stroming en met de wind. In ons geval ging dat met ongeveer 320 meter per uur. De stroming staat naar het westen. De olie stevent dus op de kust af. Wanneer? We moeten wat doen!
Voer de oefening uit (klik hier voor een afdrukbare versie van de oefening).
| |
